Ernesto ed autras manzegnas

Questa pagina è scritta en sursilvan.

Ernesto ed autras manzegnas ei in'ovra dad Arno Camenisch.

Resumaziun

«sun vegnius battegiaus sil num ernst. quei sai strusch prender serius, era sch’igl ei manegiau bein. miu num ei ernesto. ernesto lantana.»

– Arno Camenisch: Ernesto ed autras manzegnas

Ernst Lantana, 29 onns, ha giu ina andanta affonza els cuolms grischuns. Sin la damonda tgei che sia patria seigi, rispunda el tenor gust e luna. Arno Camenisch descriva en siu cudisch ils viadis dad Ernst respectivamein Ernesto en differents loghens ell’America dil Sid ed en Spagna, a Madrid. Il cudisch ha buca in fil tgietschen aschia ch’igl ei grev da structurar gl’entir raquent. Igl autur seglia dad in patratg a l’auter, pia vegn era il lectur menaus dad in liug a l’auter. Ernesto, la persuna principala, passenta bia temps el bus aschia ch’el ha bia peda da patertgar sur da sia veta e sia gronda amur piarsa. Era Ernst, siu secund „jeu“ vegn integraus els patratgs ed els discuors directs.

Ernesto sa sez buca prender serius quei num „Ernst“ e senumna perquei „Ernesto“. El ei carschius si el Grischun ed haveva entochen dacheu ina veta buntadeivla.

El cudisch dad Arno Camenisch sesanfla Ernesto sin viadi. All’entschatta eis el en l’America dil Sid, ad Esmeraldas en Ecuador. Igl ei descret co el viagiescha dad in liug a l’auter ed cun tgei problems ch’el ha da far. Duront quei temps empren el d’enconuscher sia grond’amur. Quella sto el denton bandunar perquei ch’el partescha ad in auter liug. Tuttenina vegn ei fatg in segl da temps. Suenter in onn sesanfla Ernesto a Madrid.

A Madrid dat ei Ernesto ed Ernst. El ei daventaus schizofrens. Ernesto demuossa il lumpazi ed Ernst mira las caussas ch’el vul far adina ord la perspectiva seriusa. A Madrid dat Ernesto adina puspei inputs co la veta ei en l’ America dil Sid. Per exempel raquenta el da Cali. Quei liug colligia el cun drogas e cun ina bar ch’el haveva visitau. Cura ch’el ei a Madrid po el buca pli spitgar a sia dunna dalla veta. Aschia empren el spert d’enconuscher ina autras bialas matta. A Madrid raquenta Ernesto/Ernst tgei ch’el traffica mintga di e va en sin mintga detagl. Sco davos eis ei descret ch’el ei puspei tier la plaza aviatica da Madrid e vul sgular enzanu’auter. Il lectur sa sez s’imaginar nua ch’el va.

L’entira historia tracta dils schabetgs e las experientschas dad Ernesto en las tiaras jastras. Ernesto tschontscha dall’amur, dil viver e murir, dils prighels e problems en quellas tiaras jastras, da paupradad e drogas ed en general dad autra culturas. El fa differentas experientschas extraordinarias e passenta era adina puspei situaziuns „normalas“ en sia veta da mintgadi. Il cudisch finescha cun il sgol encunter casa, la Svizra.

Persunas principalas

Ei suonda ina survesta dallas persunas digl entir cudisch.

Ernesto/Ernst Lantana

• Il protagonist.
• In um cun duas fatschas respectivamein duas persunalitads. Dad ina vart Ernesto, il lumpazi che gauda mintga secunda e fa massa tuppadads e da l’autra vart Ernst, il serius, ruasseivel e sportiv cun il tgau clar.

Maria

• Empriu d’enconuscher sper ina staziun da bus a Quito – Esmeraldas.
• Ella ha detg da buca pli s’annunziar, ed Ernesto ei buca pli s’annunziaus. Maria cumpara bia els patratgs dad Ernesto, sco amur sparida.

„ella“

• Ina dunna misteriusa che vegn adina puspei avon els patratgs e siemis dad Ernesto.
• Ei vegn speculau che Maria savess sezuppar davos quella dunna dils siemis, nuncuntonschibla.
• El cudisch ha ei num: „Ernesto patratga che quei dall’amur seigi heicli. El sez che ha schau sepigliar per ch’ella sappi scappar ed el crer el retuorn.“

José

• In conhabitont dad Ernesto, els ein buns amitgs.
• Ensemen organiseschan els in cerchel da discussiun en stiva tier José a Cali. Al cerchel da discussiun ein era in engles ed in advocat envidai.

Pedro

• In bien amitg dad Ernesto. Els dus han plans da viagiar ensemen e passentar entgins dis en ina camona els cuolms columbians.

Madalena

• Ella schubregia e mira dad ina casa a Madrid, nua che Ernesto viva.
• Ernesto ha fetg bien cun la dunna els onns. Madalena ei fetg sabia ed Ernesto numna ella schizun „mia amitga“.
• Deplorablamein miera Madalena duront il temps che Ernesto ei en Spagna.

Autras persunas

• Guido Alvarez - possessur dalla vella en la quala Ernesto gida Ignazio Alvarez da dumignar las lavurs da scola, survienta en la vella da Guido, Cralos alias James - in survient vegl
• Julia, Cristina, turistas: mumma cun feglia che Ernesto entaupa a Lima
• Affons sin via, passagiers els bus, umens criminals, terrorists
• Autras persunas dallas qualas Ernesto seregorda (Hector, bab d’in conscolar, scolast da gimnastica)

Interess communabels

• Biaras persunas ella veta dad Ernesto vulan emprender d’enconuscher meglier l’America dil sid e viageschan bia per il mund entuorn.
• En loghens, nua che Ernesto viva pli ditg, eis el sco era las persunas conviventas, pertuccaus bia cun la veta da mintgadi. La finamira ei per l’ina da haver ina veta cumplenida, bia daners ed in dacasa e da l’autra vart da guder il temps liber e l’atgna libertad.

Conflicts communabels

• La criminalitad ha ina gronda influenza sin la veta quotidiana. Sco Ernesto constatescha, vivan ins bia pli prigulus en l’America. El sesenta meglier a Madrid, nua che las vias ed ils locals ein pli segirs e la criminalitad ei pli pintga.
• Las persunas cun las qualas Ernesto ei cunfrontaus, han bia gadas problems cun drogas (transport illegal da cocain sur ils cunfins americans).

Loghens d'acziun

Situaziun geografica ell’America dil Sid:

• Argentinia
• Bogota
• Buenos Aires
• Cali
• Columbia
• Cordoba
• Cuenca
• Esmeraldas
• Ecuador
• La Paz
• Lima
• Quito
• Madrid (fin dils viadis dad Ernesto - Spagna)

Atmosfera e «mund» descret

Ernesto passenta bia temps el bus. Aschia ch’el ei bia entuorn glieud jastra, turists ed indigens. Da l’autra vart vesa el enorm bia marcaus jasters e survegn aschia investa en differentas culturas e stils da viver. El cudisch vegn il mund descrets realmein. Las scenas ein pia diltuttafatg claras, capeivlas ed il lectur sa visualisar il text e semetter en la situaziun dad Ernesto.

Temps

La historia vegn raquintada el temps dad ozildi. Las acziuns principalas succedan el present. En ses patratgs e sias raquintaziuns viagiescha el denton en temps da sia affonza, pia el vargau.

Duront gl’entir cudisch seglia il scribent dad in temps a l’auter. Sch’ins fa ina gliesta cronologica cun tut ils eveniments entscheiva quella tier l’affonza dad Ernesto ellas alps grischunas, silsuenter tracta ella il temps da scola, la recruta entochen tier ses differents viadis. Las scenas el cudisch ein adina autras.

El cudisch vegn ei raquintau da di, notg, damaun, sera, da fiastas e da patratgs dil futur.

Analisa detagliada dalla damonda: «Co?»

Il scribent fa diever da differents simbols e scriva metaforic. Per exempel tschontscha el dad utschals. Utschals sco animals, che vivan en marcaus, sin plontas e sut tetgs da casas. Da l’autra vart numna el era igl aviun che duei transportar Ernesto a casa in grond utschi. Medemamein carstgauns vegnan cumparegliai cun animals. Per exempel ils nauschs lufs enguords e las paupras nuorsas innocentas. Mieds stilistics ein era las construcziuns fetg cuortas e directas.

Arno Camenisch ha per part schizun fatg diever da giugs da plaids. Per exempel di el egl aviun: oz vegn iu a tschiel – manegiau ei il sgol anavos en Svizra.

Il text ei screts clar cun paucs plaids jasters. Las construcziuns ein pregnantas, ei vegn mo menziunau igl impurtont. Ellas ein per part fetg cuortas e mintga pagina ei structurada auter. La persuna principala ei medemamein il raquintader. Il lectur vesa e senta quei che Ernesto patratga e viva, il text ei pia homodiegetics.

D’ina vart influenzescha Ernst la veta da mintgadi. Ernst, che vul dir per tudestg „serius“, la persunalitad cul tgau clar, ch’ei sportiva e fideivla, che vesa la dira realitad e stat cun omisdus peis sin tiara. Da l’autra vart Ernesto, in num exotic davos in um cun grond gust e plascher da viagiar. Gest aschia ei siu secuntener. Ernesto, il legher che gauda la veta, il lumpazi cun bia fantasia e grond interess per dunnas en tuttas vegliadetgnas. In tal mied stilistic muossa la fermezia e genialitad dil scribent Arno Camenisch. Cun quei giug denter Ernst ed Ernesto ha Camenisch cuntonschiu in fetg ault livel litterar. Tenor mei ei il giug denter quels dus fetg divertents e dat all’entira historia igl aschinumnau „punct sigl i“.