Filip Gallicius, era Philipp Saluz (* 4 da favrer 1504 a Müstair; † 7 da zercladur 1566 a Cuira) era in teolog refurmà, scriptur da chanzuns religiusas e reformatur da l'Engiadina.

Biografia modifitgar

Il bab, Adam Saluz, era d' Ardez, la mamma, Uorschla Gallicius, da Chamues-ch. El porta aschia il num da sia mamma sco auters umanists da ses temp. El era in parent da Simon Lemnius. L' onn 1524, cun ventg onns, predegia el a Chamues-ch. Ses predis correspundan allas ideas dalla refurmaziun. 1526 aveva Gallicius participà al discurs da Glion ensemen cun Comander e Blasius, ils refurmaturs da Cuira. Gallicius vegn accusà e duai dar pled e fatg avant il tribunal il mars 1526. El sa defenda a Zuoz avant il tribunal sa fundond sin la sontga scrittira sco Huldrych Zwingli propagava a Turitg. Gallicius sperda, vegn bandegià e sto bandunar l'Engiadina, denton mo per in temps. La sentenzia sto vegnir revocada. Gallicius predegia vinavon a Lavin ed a Guarda. Sia maridaglia cun Uorschla Chiampel, la sora da Durich, procura per in stgandel ed el sto danovamain bandunar la val. El sa renda a Langwies, Scharons e Malans ensemen cun Durich Chiampel. 1536 translatescha Gallicius sco emprem il babnoss en rumantsch, ils diesch cumandaments e pauc pli tard ina part da la genesis. 1537 scriva Gallicius la disputaziun da Susch en linguatg rumantsch che daventa il punct da partenza decisiv per la refurma en l'Engiadina bassa. Davent dal 1539 sa chatta Gallicius a Cuira sco magister a la scola da Son Nicolai, ensemen cun ses parent Lemnius, e dapi l'onn 1550 sco plevon a Sontga Regula. Ensemen cun Comander elavura el la "Confessio retica" e l'"Urden sinodal". Sco preditgant versà vegn el clamà l'onn 1554 per in curt temp a Zuoz, Madulain, La Punt Chamues-ch, nua ch'el aveva cumenzà sco caplon 30 onns pli baud. Filip Gallicius è mort 1566 a Cuira en consequenza da la pestilenza. Gallicius ha patì e cumbattì ord persvasiun per la refurma ed è sta aschia ina persuna da clav per la refurma en l'Engiadina.

Funtaunas modifitgar

  • Deplazes, G., Funtaunas, Istorgia da la litteratura rumantscha per scola e pievel, tom 1, Lia rumantscha, Cuira, 1993, pg. 74-77

Colliaziuns modifitgar