Questa pagina è scritta en puter.

Lecco (Lecch in l'idiom dal lö, pronunzcho scu lèk) es üna cited taliauna da var 47.000 abitants. Ella as chatta in Lombardia ed es la chapitela da la Provinza cun listess nom.

Lecco ed il lej da Com

Il territori modifitgar

Lecco as chatta illa part la pü meridiunela dal ram del lej da Com, sülla spuonda orientela, inua cha il flüm Adda vain our dal lej. Quist flüm vain traverso da trais punts: la Punt Kennedy (da la mited dal tschientiner passo), la Punt Veglia (dal 13. tschientiner) e la Punt Manzoni (dal 1985).

La cited es circundeda da bgeras muntagnas: las püssas renumnedas sun il San Martino, il Due Mani (Duos Mauns), il Melma, il Piz Erna, il Resegone (Granda Resgia) e'l Magnodeno.

Lecco es eir traverseda da trais ovas: Gerenzone, Caldone e Bione.

Las parts da la cited modifitgar

Il territori da Lecco es uschè resulto da la fusiun da ündesch vschinaunchas, chi ho gieu lö traunter il 1923 e'l 1928: Lecco, Castello sopra Lecco, San Giovanni alla Castagna, Rancio di Lecco, Laorca, Olate, Acquate, Germanedo, Belledo, Maggianico e Chiuso. Hoz es la cited partida in tschinch circuls:

  • 1. Lecco Center e la veglia fracziun da Pescarenico;
  • 2. Castello e Viale Turati;
  • 3. San Giovanni, Laorca, Rancio, la veglia fracziun da Bonacina e Olate;
  • 4. Germanedo, Belledo, la veglia fracziun da Caleotto e Acquate;
  • 5. Maggianico e Chiuso.

L'economia modifitgar

L'economia da la cited da Lecco as basa eir hoz sün l'industria dal fier, ma las fabricas las pü veglias e renumnedas (Fiocchi, Badoni e Caleotto) sun gnidas serredas u dvantedas pü pitschnas, uschè scu la Riello (fabrica da maschinas da s-chodamaint) e l'Icam (fabrica da tschiculatta, chi bod faro müdeda a Orsenigo, tar Com).

In las ultims ans s'ho sviluppo il turism, attro dal lej e dals lös, inua cha Alessandro Manzoni ho piglio inspiraziun per scriver sieu pü renumno roman, I Promessi Sposi.

Ils monumaints modifitgar

Ils monumaints da vzair a Lecco sun:

  • la baselgia da San Nicolò, construida in stil neoclassic a la fin del 19. tschientiner. Sieu clucher es ün dals pü ots d'Italia (96 meters);
  • la Tuor dals Visconti, inua as chatta il Museum da las armas;
  • il Teater da la Societed, in stil neoclassic;
  • ün töch da la veglia muraglia, chi as po vzair in via A. Volta, tar la staziun;
  • il Palazi Belgioioso, inua as chattan ils Museums da la cited e'l Planetarium;
  • la Villa Manzoni, villa da champagna da la famiglia dal renumno scriptur, hoz dvanteda ün museum da listess Manzoni.
  • ils Lös Manzonians, inua cha, tenor la tradiziun, eira ambiento il roman I Promessi Sposi: las chesas da Lucia (ad Olate e Acquate), la chesa da Renzo (ad Acquate), il "Palazasch" da Don Rodrigo (ad Acquate), la baselgia da Don Abbondio (ad Acquate), la chapelina, inua cha Don Abbondio inscuntret ils "Bravi" da Don Rodrigo (ad Acquate), la clostra da frer Cristoforo (a Pescarenico), il vegl lö, inua cha l'ova Bione giaiva aint l'Adda (hoz es l'ova gnida guinchida) e Lucia get davent cun üna barcha per fügir da Don Rodrigo (a Pescarenico).

Personas renumnedas modifitgar

Las personas las pü renumnedas, chi sun naschieus u haun abito a Lecco sun:

  • Alessandro Manzoni (1785-1873), scriptur;
  • Antonio Stoppani (1824-1891), prier, chi stüdgiaiva la crappa;
  • Riccardo Cassin (1909), alpinist;
  • Carlo Mauri (1930-1982), alpinist;
  • Nino Castelnuovo (1936), actur;
  • Roberto Castelli (1946), minister da la güstizia traunter 2001 e 2006;
  • Roberto Formigoni (1947), president da la Lombardia daspö 1995;
  • Antonio Rossi (1968), püssas voutas campiun mundiel e olimpic da canu.