Obergesteln

Obergesteln (tudestg vallesan Obergeschle) era fin ils 31 da december 2008 ina vischnanca politica dal district da Goms en la part da lingua tudestga dal chantun Vallais en Svizra.

Obergesteln
Administraziun
Chantun	Vallais
District	Goms
Vischnanca	Obergoms
Lingua(s)	tudestg
Numer postal	3988
Geografia
Autezza	1'355 m s. m.
Surfatscha	14,6 km²
Coordinatas	46° 30′ 55″ N 08° 19′ 34″ O
Demografia
Populaziun	209 (31 da december 2007)
[http:// Pagina-web uffiziala]

Il 25 da november 2007 han ins approvà en ina votaziun dal pievel la fusiun da las trais vischnancas dad Obergesteln, Oberwald ed Ulrichen. La nova vischnanca d'Obergoms exista dapi chalonda schaner 2009.

Istorgia

En cuntrast cun auters vischnancas dal Vallais è la pli gronda part da las chasas ad Obergesteln construida en crap. Quai sco consequenza l'incendi devastant dal vitg il settember 1868.

Il vitg era pliras giadas pertutgà dad eveniment da la natira ed incendis devastants. Sco las vischnancas limitrofas Oberwald ed Unterwasser è il vitg durant la Guerra da Rarn dal 1419 vegnì mess in fieu e flomma dals Bernais. Per quest vitg èn sa dentant mantegnids notizias pli veglias. Uschia hai dà il 1417 ina bova. La baselgia vegn schizunt menziunada l'emprima giada l'onn 1309 ed ins suppona perfin ch'i haja da in castel roman sin la collina da baselgia.

Ina lavina l'onn 1658 aveva sco consequenza ch'ins ha dischlocà il furn dal vitg. Ils 18 da favrer ha ina lavina da naiv pulvrusa pertutgà la part vers mesanotg dal vitg. Tenor ils rapports eran pertutgads 83 culmars da 35 chasas (u 56 edifizis e 27 chasas d'abitar cun 83 stanzas). Lezza lavina ha era bloccà il Rodan ed igl ha dà in incendi. Ina crusch commemorativa vi dal mir exteriur meridiunal da la baselgia fa endament a questa catastrofa. L'onn 1725 ha in lavina stgarpà davent las chasas gist bajegiadas, quai che ha manà a la decisiun da bajegiar mo pli tranter il Rodan e la collina da baselgia. In incendi grond ha l'onn 1806 destruì nov edifizis en la vischnanca. Quest fieu era dentant mo ina sagiada da qual ch'è rut or ils 2 da settember 1868. Restads èn be quatter edifizis d'utilisaziun ed il furn. Il Cussegl grond dal chantun Vallais ha incumbensà l'inschigner Ernest von Stockeralper (1838-1919) e l'architect Joseph de Kalbermatten (1840-1920) cun la reconstrucziun. L'architect de Kalbermatten, che ha studegià a la scola politecnica da Turitg tar Gottfried Semper, è sa laschà inspirà dals plans da reconstrucziun da la citad da Basilea ch'è vegnida destruida l'onn 1861 d'in incendi. Tipic per Obergesteln èn chasas da crap cun tetgs da plattas-crap ch'èn arranschadas en furma d'ina tavla da schah e giassas schlunganadas, quai per evitar ulteriurs incendis. La consequenza dal fieu era in'unda d'emigraziun vers l'America, oravant tut en la California, che ha pir terminà l'onn 1911.

Monument da la natira

Ad Obergesteln sa chatta la probablamain pli veglia planta da la Svizra: in laresch da var 1'500 onns. Perquai ch'il laresch cun ina circumferenza da 7,4 meters ch'è chavortg fin in'autezza da 20 meters, n'èsi betg pussaivel da determinar la vegliadetgna exacta entras in sondagi da carotta (Kernbohrung). La vegliadetgna è vegnida stimada entras cumparegliaziun.

• 
  Obergesteln vis da la via auta da Goms
  (vers mezdi)
• 
  Obergesteln vis da la via auta da Goms
  (vers damaun)

Colliaziuns

Commons

Commons: Obergesteln – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

• Pagina d'internet da la vischnanca d'Obergoms (tudestg)
• Obergesteln en il Lexicon istoric da la Svizra (tudestg, franzos, talian)