Ollanda

Ollanda
Holland

Surfatscha	7510,26 km² (da quai terra: 5485,72 km²)
Populaziun	6 259 901 (1141/km²)
Linguas	neerlandais (dialects ollandais: vesair dialects da l’Ollanda dal Nord)

L’Ollanda (neerlandais Holland) è ina cuntrada en il vest dals Pajais Bass ch’è actualmain dividida en las provinzas Ollanda dal Nord ed Ollanda dal Sid. Las duas provinzas n’èn dentant betg cumplettamain congruentas cun la cuntrada Ollanda. Uschia ha la vischnanca da Woerden midà pliras giadas provinza (tranter l’Ollanda dal Sid ed Utrecht) ed appartegna uss a la provinza d’Utrecht. In ulteriur exempel è la vischnanca da Vianen che fascheva part fin il 2002 da l’Ollanda dal Sid e giascha uss en la provinza d’Utrecht. Ils 30 da november 2011 dumbravan las duas provinzas ensemen 6 259 901 abitants sin ina surfatscha da 5485,72 km², quai che munta ina spessezza da la populaziun da 1141 abitants per km².

Num

Ins vesa be darar in camiun cun scrit si ‹Nederland› (Pajais Bass)

Il num deriva probablamain da Holtland u Holdland che munta ‹pajais da lain› u ‹pajais da guaud›. En il 9avel tschientaner menziunada ina cuntrada da quel num, la posiziun da la quala n’è betg enconuschenta. Eventualmain era quai il num dals terrens da turba situads sin omaduas varts da la sbuccada dal flum Oude Rijn (‹Rain vegl›). Plinius il Vegl (23–79 s.C.) referiva a questa cuntrada sco la terra tranter Helium ed Flevo («inter Helinium ac Flevum»), dus roms dal Rain dals quals l’emprim sbuccava sper Den Briel en la Maas ed il segund en ‹ils lais dal nord›. El daventa lura il num da la cuntrada circa horas Rheni (Rijnland). Davent da qua èsi reussì a cont Floris I d’extender ses domini vers nord. Las funtaunas las pli veglias refereschan a quest contadi, che n’è betg definì exactamain, sco Frisia situada en il vest da la Vlie. Fin l’onn 1101 menziunan las funtaunas ils conts da Frisia, ma quel onn survegn Floris II in surnum: el vegn numnà Florentius comes de Hollant, cont d’Ollanda, cunquai ch’il num è passà sin l’entir contadi.

Ordaifer ils Pajais Bass vegn il num savens duvrà sco metonimia per sa referir a l’entir pajais, era sche quai n’è betg correct. Questa furma da pars pro toto vegn mintgatant era duvrada en ils Pajais Bass. En intginas provinzas manegian ins cun Holland be las parts dals Pajais Bass che sa chattan ordaifer l’atgna provinza; en autras provinzas sa referesch’ins cun Holland al vest dals Pajais Bass. La denominaziun ‹Ollandais› per in abitant dal Pajais Bass en general è per blers Nederlanders in affrunt.

Il Pledari Grond porscha tant Ollanda sco er Pajais Bass sco num dal pajais. Sco adjectiv chatt’ins neerlandais (da nederlands; equivalents datti era per franzos, talian e.u.v.) ed ollandais. Il davos è però commentà cun «pop[ular] per: dals Pajais Bass» e damai reservà a la lingua da mintgadi. Per ils abitants datti dentant be la translaziun Ollandais.

Geografia

L’Ollanda sa chatta en il vest dals Pajais Bass e vegn cunfinada da la Mar dal Nord en il vest, da Zeeland e Brabant dal Nord en il sid e da Gelderland, Utrecht, Flevoland e l’IJsselmeer en l’ost. Il Rain e la Maas sbuccan en l’Ollanda en la Mar dal Nord ed i dat ulteriurs flums, lais e regiuns umidas. L’Ollanda vegn protegida da la mar tras ina lingia da dunas da costa che vegn interrutta d’intgins cuntschets. La pli gronda part da la terra consista da terren da turba (polder) e giascha sut la surfatscha da la mar. Il punct il pli bass da l’Ollanda sa chatta actualmain en il Zuidplaspolder, numnadamain 6,76 meter sut NAP (livel da mar d’Amsterdam). Per evitar che l’Ollanda vegnia inundada, è necessaria ina drenascha cuntinuanta. En il passà han ins fatg quai cun agid da mulins da vent ch’eran uschè numerus (e ch’èn quai anc oz en tschertas vischnancas) ch’il mulin da vent è daventà in simbol per l’Ollanda. L’Ollanda ha ina surfatscha da 7510,26 km²; da quai èn 5485,72 km² (73 %) terren e 2024,54 km² (27 %) auas. La surfatscha totala munta a var 18 % dal territori dals Pajais Bass. Las citads las pli impurtantas èn Amsterdam, Rotterdam e Den Haag. Amsterdam è la chapitala furmala ed il center finanzial dals Pajais Bass. Il port da Rotterdam è il pli grond en l’Europa ed in dals pli gronds dal mund. A Den Haag sa chatta la sedia da la regenza. Ensemen cun Utrecht ed autras vischnancas pli pitschnas furman questas citads l’aglomeraziun Randstad, ina da las regiuns da l’Europa cun la pli auta spessezza da la populaziun.

Citads principalas

Tabella da citads en l’Ollanda cun passa 100 000 abitants (ils 30 da november 2011):

Nr.	Citad	Dumber d’abitants (+ aglomeraziun)	Provinza
1	Amsterdam	789 427 (1 081 214)	Ollanda dal Nord
2	Rotterdam	616 192 (1 009 387)	Ollanda dal Sid
3	Den Haag	501 174 (646 308)	Ollanda dal Sid
4	Haarlem	151 831 (200 087)	Ollanda dal Nord
5	Zoetermeer	122 315	Ollanda dal Sid
6	Dordrecht	118 900 (237 319)	Ollanda dal Sid
7	Leiden	118 701 (254 970)	Ollanda dal Sid

Colliaziuns

 Commons: Ollanda – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio