Uors-Peiden
|
Questa pagina è scritta en sursilvan. |
Uors-Peiden ei stada in'anteriura vischnaunca politica svizra dil cantun Grischun. Ella sesanfla el circul Lumnezia dil district Surselva.
| Uors-Peiden | |
|---|---|
 | |
 Uors-Peiden | |
| Administraziun | |
| Chantun | Grischun |
| District | Surselva |
| Circul | bis 31.12.2015 Kreis Lumnezia |
| Vischnanca | Lumnezia |
| Lingua(s) | rumantsch (sursilvan) |
| Numer postal | 7114 |
| Geografia | |
| Autezza | 910 m s. m. |
| Surfatscha | n/a km² |
| Coordinatas | 46° 43′ N 9° 12′ O |
| Demografia | |
| Populaziun | n/a |
 | |
| Pagina-web uffiziala | |
La vischnaunca dad Uors-Peiden ei naschida l'onn 1963 dalla fusiun dallas vischnauncas politicas dad Uors e da Peiden. L'onn 2002 ha Uors-Peiden fusiunau cun Camuns, Tersnaus e Surcasti tier la nova vischnaunca da Suraua.
Historia modifitgar
Emprems fastitgs d'Uors anflan ins els onns 1290-1298. Il num "Furth" cumpara da gliez temps en in register ecclesiastic dalla diocesa da Cuera. Ins smina che "Furth" derivi dil plaid latin bifurcus, per romontsch bifurcaziun. La situaziun geografica dil vitg cumprova ina tala interpretaziun dil num.
Perdetga dil temps vargau dat la caplutta da Sogn Carli Borromeo. Ei exista in'inscripziun da 1616. Probabel eis ei denton che quella cefra sereferescha mo sin in niev chor e ch’ei existeva gia ina caplutta dedicada ad in auter patrun.
Cun la fin dil temps feudal e las premuras per ina democratisaziun ei buca mo la Ligia Grischa naschida, mobein era ils vischinadis. Entochen 1854 formavan Uors, Tersnaus e Duvin ina cooperaziun politica ed economica.
Informaziuns concretas concernent il vitg dat ei puspei naven dall'entschatta dil 20avel tschentaner. Entras ina conclusiun dil Cussegl grond digl onn 1903 ein ils uclauns da Runs, Crestas e Caglias vegni integrai ella vischnaunca da Camuns. Malgrad quella sminuaziun ha la vischnaunca d'Uors saviu augmentar sia muntada. Entras la construcziun dalla via da Val ei il vitg daventaus il punct central pertuccond il traffic ella Lumnezia sut. Avon la construcziun da quella via stuevan ins ir sur Peiden e Valgronda per arrivar a Glion, tenor igl urari d'unviern digl onn 1889 cuzzava il viada da Glion ad Uors rodund duas uras.
1963 ha Uors fusiunau cun Peiden. Il vitg da Peiden ei oravontut vegnius enconuschents entras il Bogn da Peiden e sias fontaunas curativas. Las empremas scartiras che documenteschan la historia dil Bogn da Peiden dateschan dil 16avel tschentaner. 1518 eran las fontaunas en possess da Peiden e Camuns. Las duas vischnauncas han all'entschatta dil 16avel tschentaner vendiu ils indrezs per far bogn ad in Caspar de Cabalzar. Gia 1563 denton han ils habitonts da Camuns pretendiu il dretg d'astgar far bogn el Bogn da Peiden.
Entras las fontaunas dil Bogn da Peiden ei il turissem vegnius en Lumnezia sut. 1852 ha Dr. Johann Arpagaus baghegiau ina casa da cura sper las fontaunas. Suenter 1862 eran oravontut curas da beiber in grond success. 1868 ha in'inundaziun devastau grondas parts dils indrezs da far bogn. Luzi e Barclamiu Arpagaus han 1891 remplazzau quels indrezs entras in hotel pli grond. Grazia alla via da Val ha il menaschi saviu guder gronds success. Suenter 1950 ha igl interess dalla glieud per bogns curativs e curas da beiber schau suenter pli e pli fetg. Buca mo ils turists han viult il dies a Peiden, mobein era ils indigens. Las auas grondas dils onns 30 han caschunau moviments da tiara, e sin fundament da quei han ins relaschau in scamond da baghegiar. Era la tema dallas forzas dalla natira, caschunada da prognosas exageradas, ha motivau biaras famiglias da bandunar Peiden.
Uoppen modifitgar
Descripziun: In Rot eine goldene (gelbe) Brunnenschale mit vier goldenen silberbordierten Wasserstrahlen.
Las colurs ein quels dils suverans feudals dalla chastellania episcopala da Lugnez.