Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Giats gronds selvadis/Jaguar

Detagls interessants Jaguars spetgan magari sper in flum u lai e pitgan da temp en temp cun lur cua sin la surfatscha da l'aua. Vegn in pesch attratg da quai, dat il jaguar ina ferma frida cun sia tschatta e perfora il pesch cun sias griflas.

Territori da derasaziun odiern dal jaguar (verd) ed istoric (cotschen)

Il jaguar sco segn en la scrittira dals Maya

Il jaguar vegn per part er numnà en l'America Centrala e dal Sid ‹El Tigre› (il tigher). Avant lung temp al numnav'ins Yafuara. Quai vul dir ‹il giat che mazza cun in sulet sigl›. Omadus nums expriman tant veneraziun sco er tema resp. respect envers il pli grond giat predatur da l'America. En istorgias e chanzuns vegn ses pail dad aur taclà cun rosettas nairas cumpareglià cun las stailas vi dal tschiel nocturn. En la religiun dals Maya surpiglia il sulegl la furma d'in jaguar, entant ch'el gira durant la notg tras l'auter mund. Jaguars èn parentads fitg stretg cun liuns, tighers e leopards.

Nua vivan jaguars?

Jaguars vivan en il guaud tropic ed en cuntradas pli avertas da l'America dal Sid e Centrala e furman là ils pli gronds giats. Jaguars pon nudar e raiver bain. Els vivan savens gugent en vischinanza da flums e palids ed er en la spessezza dal guaud. Là pon els s'avischinar bain a lur preda.

Jaguars vivevan antruras pli lunsch vers nord, fin en il sidvest dals Stadis Unids. Il davos jaguar selvadi en ils Stadis Unids è mort vers ils 1960. Ozendi èn intgins da quest giats selvadis puspè londervi da sa stabilir en il nord dal Mexico.

Co vesan jaguars or?

Bain visibel: Ils flatgs a l'intern dals rintgs, tras ils quals il jaguar sa lascha distinguer dal leopard

Jaguars èn per ordinari colurads mellen oransch ed han numerus rintgs vi dals flancs, pia da las varts dal venter. Ultra da quai han els flatgs sin lur chaus e tatonas.

Jaguars sumeglian leopards, ma sa cumportan plitost sco tighers. Jaguars han la pli ferma structura da missella entaifer l'entira famiglia da giats. Entras ils ferms musculs da las vistas e da la missella sut han ils jaguars ina fatscha pli radunda che leopards. Lur morsa è uschè ferma ch'els vegnan da rumper gross cuirass da tartarugas e las chavazzas d'animals da preda. La gronda part dals auters giats stenschan lur preda cun ina morsa en la tatona. Cumpareglià cun auters giats han jaguars chommas relativamain curtas. La construcziun da lur corp stat plitost per forza che per sveltezza.

Jaguars e leopards pon vegnir differenziads tras quai che jaguars disponan da flatgs entaifer ils rintgs dal dissegn da lur pail, leopards percunter betg. Jaguars vivan en l'America, entant che leopards èn da chattar en l'Orient Central, en l'Asia Meridiunala ed en l'Africa. D'intgins studis scientifics resorta che questas duas spezias da giats èn parentadas fitg stretgamain.

I dat intgins jaguars che paran bunamain colurads nair, ma cun guardar pli precis èn ils flatgs anc adina visibels. Quests jaguars vegnan magari er designads sco panters nairs, ma i sa tracta da jaguars per propi.

Tge maglian jaguars e co fan els chatscha sin lur preda?

Jaguars tschiffan per ordinari da notg gronds animals da preda, sin ils quals els fan surtut chatscha per terra. Cun lur missellas fitg fermas mazzan els spezias da tschiervs e da portgs (pecaris). Ma sch'els n'han nagina fortuna da chatscha, maglian els tut quai ch'els pon tschiffar. Da raunas e mieurs fin tar utschels, peschs e tartarugas. Gea schizunt animals da chasa na schanegian els betg. Malgrà lur chommas curtas, pon jaguars currer vaira svelt, ma betg sur lung temp. Perquai fan els be darar lungas persecuziuns.

Co tiran jaguars si lur pitschens?

Femella naira cun pitschen da coluraziun normala

Las femellas partureschan fin quatter animals giuvens, ma normalmain na cuntanschan betg dapli che dus da quels la vegliadetgna da creschì. Ils giuvens naschan tschorvs ed èn pir abels da vesair suenter duas emnas. Els restan fitg ditg tar lur mamma, fin dus onns. Alura bandunan els quella e van en tschertga d'in agen territori.

Jaguars vivan per ordinari e van a chatscha sulets e vegnan be ensemen durant il temp da paregliaziun.