Utilisader:TranslaTeam/Cudeschs/Schurnal da navigaziun da l'emprim viadi/Introducziun

Cristof Columbus (ca. 1451–1506) ha fatg ils onns 1492 fin 1506 en tut quatter viadis en l'‹India dal Vest› (da la quala el n'ha fin sia mort betg savì ch'i sa tractia d'in nov continent). Cun ses plans da tschertgar ina via maritima occidentala en l'Asia da l'Ost era Columbus l'emprim sa preschentà tar il retg portugais. Betg chattond là il sustegn giavischà, ha el la finala sa laschà incumbensar dal pèr regent spagnol da far ses viadi d'exploraziun.

Las prestaziuns da Columbus vegnan discutadas ozendi a moda cuntraversa: D'ina vart al vegn attestà in grond regl d'exploratur ed il curaschi d'avanzar en regiuns ch'eran fin qua dal tuttafatg nunenconuschentas; da l'autra vart han ils Spagnols gia cumenzà da ses temp e sin ses cumond da manar en sclavaria la populaziun indiana e da commetter atrocitads.

Da l'emprim viadi (1492/93) è sa mantegnì il schurnal da navigaziun che Columbus ha scrit per il pèr regent spagnol. La versiun oriunda dal diari è bain ida a perder; ma igl exista ina copia fatga da Bartolomé de Las Casas (1474–1566). Questa copia è vegnida rescuverta la fin dal 18avel tschientaner e stampada l'onn 1825. Tuttas copias e translaziuns dal diari ch'existan ozendi sa basan sin questa versiun.

Areguard il punct da vista narrativ dal schurnal sa laschan differenziar trais perspectivas:

Da tschertas passaschas resortan cleramain intervenziuns redacziunalas da vart da de Las Casas (resumaziuns explicitas, commentaris).
La gronda part dal diari ha de Las Casas bain er scrit en la terza persuna («L'admiral ha dà il cumond...»), ma evidentamain pli datiers da las formulaziuns oriundas.
E singulas passaschas u entiras endataziuns en il schurnal (surtut ils dis da l'emprim inscunter cun ils Indians) correspundan – sco che de Las Casas di mintgamai explicitamain – pled per pled a la versiun originala dal schurnal scritta da Columbus sez.

Per render il schurnal pli legibel èsi usità che las ediziuns resp. translaziuns – surtut en lingua tudestga – transfurman las passaschas che correspundan al segund punct surmenziunà en l'emprima persuna («Jau hai dà il cumond...»). Sin ina tala translaziun sa basa er la versiun rumantscha, la quala surpiglia uschia medemamain quest'intervenziun en il text (ch'è – ord vista editoriala – betg nunproblematica). Per tuttina pudair distinguer tge parts dal text che derivan per propi da l'original scrit da Columbus, èn questas ultimas tschentadas cursiv. E las parts cun fermas intervenziuns da vart da de Las Casas (tenor l'emprim punct surmenziunà) èn messas en parantesas.

Questa publicaziun porscha l'emprim la translaziun integrala dal schurnal da navigaziun (munì per part cun alineas supplementaras per render il text pli survesaivel). Alura suonda il commentari cun infurmaziuns davart l'autur e sias scuvertas sco er davart l'istorgia d'ediziun dal schurnal. En l'ultima part, las materialias, vegn dà in sguard a la Caribica – la regiun nua che Columbus è sbartgà l'emprima giada en il Nov Mund – e preschentà a moda cumplessiva l'istorgia da l'‹epoca da las scuvertas› europeica.

La versiun preschenta dal cudesch è vegnida preparada per la stampa il favrer 2021. Ulteriurs cudeschs da Vichipedia pronts per telechargiar sco e-book u per empustar sco cudesch stampà èn da chattar sut: https://rm.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Cudeschs.