Survistas modifitgar

Epocas istoricas en survista
 
 

Epocas istoricas en survista
Dals origins da l’umanitad al temp preschent

Quest cudesch cumenza cun l’artitgel da survista ‹Istorgia da l’umanitad›, preschenta alura las singulas epocas da quella – da la preistorgia sur l’antica ed il temp medieval fin en il temp modern – e finescha cun l’artitgel ‹Istorgia› che tracta dumondas da la perscrutaziun dal passà. Ils artitgels d’approfundaziun sa stentan da far resortir las caracteristicas centralas da mintga epoca.

Preistorgia
 
 

Preistorgia
Epocas da l’istorgia mundiala 1

L’evoluziun da l’uman cumenza cun il svilup dals hominins avant ca. 5–6 milliuns onns. La preistorgia sco tala cumpiglia alura las epocas che tanschan dals emprims guaffens da crap fin las emprimas funtaunas scrittas (temp da crap, temp da bronz e temp da fier). Per part vegn ultra da quai discurrì d’ina protoistorgia sco fasa transitorica tranter la preistorgia e l’istorgia.

Temp medieval
 
 

Temp medieval
Epocas da l’istorgia mundiala 3

Il temp ch’ins considerava ils tschientaners tranter 500 e 1500 s.C. sco millenni obscur è passà – oz guardan ins cun in’egliada bundant pli differenziada sin questa lunga epoca da l’istorgia europeica. Quella è bain stada segnada en emprima lingia dal cristianissem e dal feudalissem, ma ha er integrà a moda multifara influenzas d’ordaifer ed ha fullà via ad innovaziuns en tecnologia, scienza e politica.

Illuminissem e revoluziuns
 
 

Illuminissem e revoluziuns
Epocas da l’istorgia mundiala 5

Il tschientaner tranter il 1750 ed il 1850 vala sco ‹temp da sava› (Reinhart Koselleck); quel ha mess ad ir midaments fundamentals ch’han tschiffà praticamain tut ils champs dal pensar ed agir da l’uman. Il tom ‹Illuminissem e revoluziuns› focussescha sin dus da quels, numnadamain sin ils svilups spiertals e politics. En il center stattan ils eveniments en l’Europa ed en l’America dal Nord.

Epocas – eveniments – persunas modifitgar

Emprima Guerra mundiala
 
 

Emprima Guerra mundiala
La catastrofa originara dal 20avel tschientaner

L’Emprima Guerra mundiala (1914–1918) ha furmà l’emprim conflict militar insumma ch’è vegnì manà cun meds materials massivs e cun armas da destrucziun en massa. Sin ils champs da battaglia èn morts milliuns schuldads senza che la situaziun militara fiss sa midada a moda decisiva. Perquai e pervi da sias consequenzas vala questa guerra sco «catastrofa originara dal 20avel tschientaner».

A l’exempel dad Anne Frank (1929–1945)
 
 

A l’exempel dad Anne Frank (1929–1945)
La persecuziun dals Gidieus dal temp dal naziunalsocialissem

Il Diari dad Anne Frank è vegnì translatà en radund 70 linguas e publitgà en dapli che 60 pajais. Cun bundant 30 milliuns exemplars vendids fa l'ovra dapi daditg part dal canon da la litteratura mundiala. In veritabel bestseller pia – davos il qual sa zuppa però in destin che muventa er oz. Quest cudesch tematic cumpiglia trais parts che servan a sa confruntar cun la tematica a moda differenziada.