Ginaiver cumin

Il ginaiver cumin (Juniperus communis) è ina spezia da planta che tutga tar il gener ginaiver or da la famiglia da las cipressas (Cupressaceae).

Descripziun

Illustraziun or da Koehler (1887)

Il ginaiver cumin crescha sco chaglia ruschnanta u che stat a dretg si; el po però er furmar ina pitschna planta cun bist aut che cuntanscha autezzas da fin a 12 meters (maximalmain fin 18,5 meters) ed in diameter da 0,9 meters e che furma in sistem da ragischs profund. Il bist posseda ina scorsa brin grischa fin brin cotschna. Il ginaiver cumin sviluppa per ordinari ina curuna graschla en furma da tgeiel fin ovala. Las guglias èn fixadas cun ina giugadira directamain vi dal rom; ellas cumparan en gruppas da trais, èn fitg gizzas e punschentas e cuntanschan ina lunghezza da 1 fin 2 centimeters. Lur vart superiura è surtratga cun sdrimas da stomata e da tschaira clers.

Flurs masculinas

Tar il ginaiver cumin sa tracti d’ina planta bichasana (darar monochasana) cun separaziun da las schlattainas. Exemplars masculins enconusch’ins dal temp da fluriziun da l’avrigl fin il zercladur vi da las flurs melnentas. Las puschas, munidas cun in moni, sa sviluppan en il decurs da l’atun. Puschas femininas sa cumponan da trais squamas da puschas. Mintga squama da sem porta be in furmasem. Ils furmasems èn be accessibels da surengiu. Las squamas da sem creschan pli tard ensemen cun las squamas da cuvrida e daventan charnusas. Il svilup fin a la puscha madira, en furma da cocla, dura trais onns. L’emprim onn suenter l’impollinaziun è la puscha anc verda, il terz onn daventa quella la finala brin naira cun ina glischur blauenta (stresa da tschaira). Ils sems lainus han ina grondezza da 4 fin 5 millimeters e sa chattan en ina crosa dira.

Cuntrari a la gronda part da las coniferas sviluppa il ginaiver cumin tar la schermigliaziun be dus cotiledons.

Il dumber da cromosoms munta a 2n = 22.

Ecologia

Il ginaiver cumin posseda ina scorsa che sa stortiglia. Las guglias èn fitg gizzas, quai che serva sco protecziun cunter vegnir maglià, sco punct da condensaziun per aua da plievgia sco er per s’adattar a la setgira. La planta furma ragischs profundas cun micoriza.

Il temp da fluriziun dura da l’avrigl fin il matg. Il pollen dal ginaiver vegn derasà tras il vent. Tranter l’impollinaziun e la fructificaziun passan 2–3 mais. La furmaziun d’in embrio dura 1 onn. Il sem madira l’enviern dal segund onn.

La derasaziun ha lieu tras turschs giagls, merlotschas e giaglinas da draussa. Il sem ch’è protegì tras ina crosa vegn pli tard puspè excretà.

Derasaziun

Tar il ginaiver cumin sa tracti da la conifera la pli derasada, almain sch’ins tira er en consideraziun las sutspezias resp. varietads. Il territori da derasaziun s’extenda da l’America dal Nord, la Grönlanda dal Sid, l’Africa dal Nord, l’Europa, l’Asia Anteriura, l’Asia dal Nord e l’Asia Centrala fin en l’Asia da l’Ost, per part schizunt fin en las regiuns da cunfin settentriunalas da l’Asia dal Sid. Cun sias set varietads populescha la planta spazis da viver fin en in’autezza da 4050 m s.m.

Envers autras plantas n’è il ginaiver cumin per ordinari betg abel da concurrer, uschia che quel vegn stgatschà sin lieus sitgs, sablunus, carpus u palidus. Savens chatt’ins la planta sin pastgiras magras suleglivas, vi da grippa u en guauds clers. Il ginaiver furma ina planta che tschertga la glisch e che preferescha surtut terrens sitgs, per il pli ritgs da basas, savens chaltschinus. Blers effectivs en l’Europa Centrala èn sa furmads a moda secundara tras l’utilisaziun dal terren sco pastgiras, damai ch’in ginaiver na vegn betg ruis da la muaglia.

Sistematica

Ginaiver alpin

La discussiun scientifica areguard varietads resp. sutspezias dal ginaiver cumin (Juniperus communis) cuntinuescha anc. Tenor R.P. Adams sa laschan distinguer, inclusiv la furma nominala, set varietads:

• Juniperus communis L. var. communis: È derasà da l’Iran sur l’Asia dal Vest e la regiun dal Caucasus fin en la Sibiria russa. Questa varietad è er da chattar en quasi tut ils stadis europeics.
• Juniperus communis var. charlottensis R.P. Adams: Cumpara da l’Alasca dal Sidost fin a Vancouver Island.
• Ginaiver canadais (Juniperus communis var. depressa Pursh): Vegn magari considerà sco sutspezia Juniperus communis subsp. depressa (Pursh) Franco. Questa varietad è derasada en l’America dal Nord, numnadamain en l’entir Canada ed en bundant 30 stadis federativs dals Stadis Unids. Ins la chatta en autezzas tranter 0 e 2800 m s.m.
• Juniperus communis var. jackii Rehder: Medemamain ina varietad da l’America dal Nord.
• Juniperus communis var. kelleyi R.P.Adams: Cumpara be ad Idaho.
• Juniperus communis var. megistocarpa Fernald & H.St.John: È be da chattar en las provinzas canadaisas Québec, Nova Scotia e Terranova en autezzas tranter 0 e 500 m s.m.
• Juniperus communis var. nipponica (Maxim.) E.H. Wilson: Cumpara da Kamtschatka fin en la Corea e sin las inslas giapunaisas Hokkaidō e Honshū.
• Ginaiver alpin, er numnà ginaiver nanin (Juniperus communis var. saxatilis Pall.): Ha in territori da derasaziun extremamain vast che tanscha da l’Europa sur l’Asia dal Vest, l’Asia dal Nord en la Sibiria e l’Orient Extrem russ cun la Mongolia e la China fin en ils territoris settentriunals dal Subcontinent Indic. Ultra da quai al chatt’ins en regiuns occidentalas da l’America dal Nord ed en la Grönlanda.

Tenor Euro+Med sa laschan differenziar trais sutspezias:

• Juniperus communis L. subsp. communis

• Juniperus communis subsp. hemisphaerica (C. Presl) Nyman (Syn.: Juniperus hemisphaerica C. Presl): Sutspezia che cumpara en l’Africa dal Nord, l’Europa dal Vest, Europa dal Sid ed Europa dal Sidost ed en l’Asia Anteriura.
• Ginaiver alpin (Juniperus communis subsp. nana Syme, Syn.: Juniperus communis var. saxatilis Pall., Juniperus nana Willd.)

Sorts

Exemplars en la Lüneburger Heide (Germania dal Nord)

Per diever sco planta decorativa (p.ex. sin santeris) han ins cultivà numerusas sorts, da las qualas sajan numnadas las suandantas:

• 'Compressa': Questa furma nanina che crescha dretg si cuntanscha grondezzas fin 75 centimeters ed è segnada da guglias argientadas. Ella è adattada per ierts da crappa.
• 'Depressa aurea': Medemamain ina furma nanina da ca. 60 centimeters autezza e fin a 2 meters ladezza; las guglias èn da colur da bronz.
• 'Hibernica': Questa furma cuntanscha autezzas da 3 fin 4,5 meters; ella crescha l’emprim en furma da colonna, daventa pli tard adina pli lada ed in pau conica.
• 'Hornibrookii': Questa sort crescha sco chaglia bassa e na vegn strusch pli auta che 25 centimeters, ma fin ad 1 meter lada. Ella porta guglias da colur verd grischa.

Utilisaziun

Lain

Tar il ginaiver cumin sa tracti d’ina planta cun lain da cor. Il lain alv è relativamain lad e mussa ina colur clera, melnenta. Il lain da cor sco tal è colurà brin cotschnent. La spessezza criva munta en media a 0,55 g/cm³. Il lain è fitg resistent cunter influenzas d’aura e derasa in’odur empernaivla. Damai ch’il lain è per ordinari be avant maun en pitschnas dimensiuns, vegn quel duvrà per la construcziun da mobiglias pitschnas, per turnar ed entagliar.

Fritgs

Puma da ginaiver (er numnada ginaivra) furma in’impurtanta spezaria en bleras cuschinas europeicas, surtut en ils pajais alpins, nua che quella cumpara vastamain. Igl è quai il sulet exempel d’ina spezaria or da la gruppa da las coniferas ed er ina da las paucas spezarias or da regiuns climaticas tempradas fin frestgas, er sche la meglra qualitad deriva da l’Europa dal Sid. En la cuschina tradiziunala da l’Europa Centrala dovran ins il ginaiver (ensemen cun puletg ed evtl. intgins fegls d’arbaja) per far crut asch. Daspera vegn el duvrà savens per preparar tratgas da charn, surtut da selvaschina.

Dals fritgs sa laschan er gudagnar vinars da ginaiver (p.ex. Bergila, Borovička, Genever, Genièvre, Gin, Köhm, Kranewitter, Krambambuli, Péquet, Steinhäger).

Utilisaziun medicinala

Fritgs madirs vi dal rom

Il ginaiver cumin vegn duvrà da vegl ennà sco planta medicinala. Per quest intent vegnan tratgs a niz la puma setgentada sco er il lain e l’ieli eteric dal ginaiver. En general vala la planta sco levamain toxica, ella po irritar la pel.

La planta ha in effect diuretic; da quel èn ins gia sa servì en il temp medieval sco che cumprovan divers texts. L’ieli vegn però er applitgà per unscher en la pel u sco essenza da far bogn en cas da mals reumatics.

Aspects culturals

Ils dis da Nadal pendev’ins pli baud roma vi dals ischs da las stallas per tegnair davent dischariels e strias.

Litteratura

• Olaf Schmidt (red.) e.a.: Beiträge zum Wacholder. (Berichte aus der Bayerischen Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft, nr. 41). Ed. da la Bayerische Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft (LWF), LWF, Freising 2003.
• Gerd Haerkötter, Marlene Haerkötter: Rund um den Wacholder. Kochen – Heilen – Zauberei. Buch 6, Eichborn, Francfurt a.M. 1987, ISBN 3-8218-1305-9.
• Heiko Bellmann: Der neue Kosmos-Schmetterlingsführer. Schmetterlinge, Raupen und Futterpflanzen. 2. ed., Franckh-Kosmos, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-11965-5.
• L. Roth, M. Daunderer, K. Kornmann: Giftpflanzen Pflanzengifte. 6. ed. extendida, Nikol-Verlag, 2012, ISBN 978-3-86820-009-6.
• Ingrid e Peter Schönfelder: Das Neue Handbuch der Heilpflanzen, Botanik, Arzneidrogen, Wirkstoffe, Anwendungen. Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-440-12932-6.

Colliaziuns

 Commons: Ginaiver cumin – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

• Thomas Meyer: Ginaiver cumin – infurmaziuns e fotografias, sin: flora-de
• Derasaziun dal ginaiver cumin en Svizra
• Eric Hultén: Derasaziun en l’emisfera dal nord