Grezia
La Grezia (grec Elláda, Ελλάδα u formalmain Ellás, Ελλάς ‹Hellas›) è in stadi situà en l’Europa dal Sidost. Cun sias costas ordvart vastas e las bleras inslas è la Grezia in tipic stadi mediterran. Ils stadis cunfinants èn l’Albania, la Macedonia dal Nord, la Bulgaria e la Tirchia. La Grezia fa part da l’Uniun europeica e da la zona da l’euro. Ella è commembra da las Naziuns unidas, da l’OECD, da la NATO, da l’OSZE e dal Cussegl da l’Europa.
| Republica Hellenica Ελληνική Δημοκρατία (grec) | |||||
| |||||
| Lingua uffiziala | Grec | ||||
| Chapitala | Athen | ||||
| Schef da stadi | Presidenta Katerina Sakellaropoulou (Κατερίνα Σακελλαροπούλου) | ||||
| Schef da la regenza | Primminister Kyriakos Mitsotakis (Κυριάκος Μητσοτάκης) | ||||
| Surfatscha | 131 957 km² | ||||
| Abitants | 10 955 000 abitants[1] | ||||
| Spessezza | 83 abitants per km² | ||||
| Munaida | Euro | ||||
 | |||||
 | |||||
Denominaziun
modifitgarIls Grecs numnan sasezs per regla ‹Hellens› (grec Έλληνες), schebain che er lur atgna denominaziun ha varià en il decurs dal temp. En la gronda part da las linguas da derivanza europeica cumenza il num da la Grezia cun ils bustabs ‹gr›. L’origin da tut questas furmas giascha en il term latin ‹Graecus›, il num d’in pievel oriund da la Beozia ch’aveva colonisà a partir dal 8avel tschientaner a.C. parts da l’Italia. Uschia è il num ‹Grecs› gia sa derasà en l’antica sco denominaziun generala per tut ils Hellens. Quai vala dentant be per l’Europa dal Vest. Ils Persians, Tircs ed auters pievels da l’ost dovran per regla il term ‹Yunan› da Ιωνία (Ionia), la denominaziun greca per la costa occidentala da l’Anatolia. En il 6avel tschientaner a.C. aveva la Persia victorisà il pievel dals Ions. Analog als ‹Graeci› dal vest è quest num alura vegnì duvrà per tut ils Hellens.
Geografia
modifitgar
La Grezia giascha en la part orientala da la Mar Mediterrana. Geograficamain sa cumpona il pajais da la terra franca situada al sid dal Balcan e da la peninsla Peloponnes ch’è dentant vegnida spartida dal nordost tras l’erecziun da Chanal da Corint (1893). Vitiers vegnan numerusas inslas situadas en la Mar Egea e Mar Ionica, ma er en la Mar Libica.
Ils cunfins politics vers nord furman ils stadis Albania (282 km), Macedonia dal Nord (228 km) e Bulgaria (494 km), vers ost la Tirchia (206 km). En il vest furma la Mar Ionica in cunfin natiral vers la Peninsla taliana e la Sicilia, en il sid la Mar Libica vers il continent african. L’insla Gavdos en la Mar Libica furma il punct geografic situà il pli en il sid dal pajais ed a medem temp da tut l’Europa.
Il pajais ha ina surfatscha da 131 957 km²: 106 915 km² furman la terra franca, 25 042 km² (radund 19 %) sa repartan sin betg main che 3054 inslas, da las qualas 87 èn abitadas. Pervia dal grond dumber d’inslas han las costas da la Grezia ina lunghezza remartgabla da 13 676 km. In’ulteriura particularitad geografica furma la gronda extensiun dal pajais en relaziun cun sia surfatscha relativamain pitschna. La lingia directa da l’insla Othoni sper Corfu en il nordvest dal pajais enfin tar l’insla Kastelorizo en il sidost munta a betg main che 983 km. L’extensiun en direcziun ost-vest munta a 550 km.
Malgrà ses caracter maritim ha la Grezia ina cumpart da muntognas da 77,9 % e vala perquai sco pajais muntagnard. Il pli aut culm dal pajais furma il Mytikas (2917 m) che sa chatta en la chadaina da l’Olimp. Planiras pli grondas da muntada economica datti be paucas; quellas sa chattan sur tut en las regiuns Tessalia, Macedonia e Trachia situadas en il nordost dal pajais.
Er ils flums pli gronds che mainan l’entir onn aua sa chattan per gronda part en il nord dal pajais. En il sid percunter mainan ils flums be per temp aua. Durant la perioda da plievgia pon els dentant sa midar en currents ordvart furius.
Il clima en Grezia è per gronda part mediterran, cun stads sitgas e chaudas ed envierns umids e miaivels. A l’intern dal pajais crodan las temperaturas l’enviern in pau pli fitg che a las costas, uschia ch’i po er dar naiv.
Pervia da las bleras inslas sparpagliadas posseda la Grezia ina fauna e flora indigena ordvart variada. En diesch parcs naziunals e dus parcs da mar stat la natira sut protecziun speziala.
Populaziun
modifitgar
Sper la populaziun ortodoxa da lingua greca datti en il pajais differentas minoritads religiusas e linguisticas sco er gruppas d’immigrants. Damai ch’il stadi resguarda tut las burgaisas ed ils burgais sco ‹Grecs› na datti naginas statisticas uffizialas davart questas minoritads.
97,4 % da la populaziun greca discurran il grec modern. Ma enfin tar ils stgomis da populaziun cun la Tirchia e la Bulgaria tranter il 1920 ed il 1925 – en consequenza dals contracts da Neuilliy (1919) e Losanna (1923) – era la Grezia facticamain in stadi multinaziunal. Suenter il 1925 è la cumpart da las persunas betg grecas crudada cuntinuadamain da 15 % a la quota odierna da main che 5 %. Surtut durant l’occupaziun tras la Germania naziunalsocialistica (1941–1945) e durant la Guerra civila greca (1946–1949) èn commembers da minoritads vegnids persequitads u stgatschads. Oz furman ils radund 500 000 Albanais la gronda minoritad. I suondan radund 60 000 Tircs, 40 000 Macedons e 40 000 Aromuns.[2]
A partir dals onns 1990 è la Grezia sa midada d’in pajais d’emigraziun en in pajais d’immigraziun. Ils immigrants derivan per gronda part da la diaspora greca (per exempel dals anteriurs stadis da l’Uniun sovietica) e dals vischins en l’Europa dal Sidost. In’emigraziun creschenta vers ils cunfins da l’Uniun europeica situads en Grezia succeda nà da l’Africa e da l’Asia.
Gist sco en l’Irlanda e la Pologna gioga l’appartegnientscha religiusa er en Grezia ina rolla centrala sco segn d’identificaziun naziunal. Pervia da quai èn il confess religius sco er la pratica ed ils rituals religius sa mantegnids en grondas parts da la populaziun. Radund 97 % da la populaziun inditgescha d’appartegnair a la baselgia ortodoxa. En pli è la Grezia il sulet stadi en l’entir mund ch’ha declerà questa confessiun dal cristianissem sco religiun statala.
Pir en il decurs dals davos decennis ha gì lieu ina tscherta secularisaziun. Uschia èn las nozzas en baselgia obligatoricas vegnidas abolidas il 1982. La fin dals onns 1990 è vegnida stritgada l’appartegnientscha religiusa en la carta d’identitad, ed il 2008 è vegnida abolida l’obligaziun da frequentar l’instrucziun da religiun ortodoxa.
Sco ulteriuras confessiuns cristianas existan en Grezia radund 121 000 catolics, 50 000 testimonis da Jehova e 30 000 evangelicals. La cumpart da muslimas e muslims era crudà suenter il stgomi dal 1923 sut 100 000. Oz vivan en Grezia radund 150 000 muslims autoctons (en spezial en Trachia), en pli radund 500 000 enfin 700 000 immigrants. Er il giudaissem è preschent da vegl ennà en Grezia. Anc il 1920 devi 25 cuminanzas gidieuas e 40 sinagogas be a Thessaloniki che furma la segund gronda citad dal pajais. Malgrà diversas acziuns da salvament duevan dentant be 14 % dals Gidieus en Grezia surviver il holocaust. Ed oz maridan blers gidieus grecs partenaris da confessiun ortodoxa, uschia ch’il dumber actual dals Gidieus munta a be 5000.[3]
Istorgia
modifitgarDa l’antica a la Revoluziun greca
modifitgar
La Grezia antica tanscheva, ultra dal territori odiern, fin viaden en l’Asia Minura e vegn considerada sco la tgina da l’Europa. Quai surtut pervia da las prestaziuns civilisatoricas sin champs multifars sco la filosofia, las scienzas natiralas, l’istoriografia u la litteratura.
L’onn 146 a.C. è il territori da la Grezia odierna daventà ina provinza romana. Dapi la partiziun dal reginavel il 395 ha la Grezia fatg part dal Reginavel bizantin.
La conquista da Constantinopel en rom da la Quarta cruschada (1204) ha disfatg la pussanza dal stadi bizantin. Il territori è sa dividì en stadis da cruschaders (sco il Reginavel da Thessaloniki, il principadi Achaia ed intgins auters) ed en stadis da tempra bizantinica sco il Despotat Epirus. Auters territoris èn daventads colonias da la Republica da Vaniescha, pli tard era da Genua e da l’Urden dals johannits.
Suenter la reconquista da Constantinopel tras Michael VIII il 1261 ha la dinastia dals Palaiologs fundà danovamain il stadi bizantin. Igl è dentant be reussì da conquistar parts da la Grezia, entant che tscherts territoris èn vegnids sut il domini da l’Imperi serb ch’ha cuntanschì sia pli grond’extensiun enturn il 1350 sut Stefan Uroš IV Dušan.
Favurisadas tras la flaivlezza da l’Imperi bizantin han truppas da l’Imperi osmanic conquistà tranter il 1359 ed il 1451 grondas parts da la Grezia. En il decurs dals proxims tschientaners han ils Osmans schlargià lur stadi sin l’entir territori grec, cun excepziun da las inslas ionicas.
Il 1821 è prorutta la Revoluziun greca, a la quala intellectuals sco Rigas Velestinlis e la Filiki Eteria avevan fullà via. En la Battaglia da Navarino han forzas navalas europeicas battì la flotta osmanica. Il 1827 è sa furmada in’emprima regenza greca. Tras il Protocol da Londra dals 3 da favrer 1830, renconuschì tras l’Imperi osmanic ils 24 d’avrigl, èn la Grezia Centrala, il Peloponnes e las Cicladas vegnids declerads sco stadi grec independent. Ioannis Kapodistrias è daventà l’emprim schef dal stadi.
Da l’independenza a la Segunda Guerra mundiala
modifitgarPer evitar che la sbrinzla dal republicanissem sa derasia nà da la Grezia en tut l’Europa, han las pussanzas europeicas etablì d’ordaifer ina monarchia en Grezia. Cun far dependent il pajament da credits da quest svilup, è il prinzi bavarais Otto daventà il 1832 l’emprim retg da la Grezia. Il 1864 è suandà Georg I ed il 1913 Konstantin I, entant ch’il territori dal stadi ha pudì vegnir schlargià successivamain a la situaziun odierna.
Al cumenzament da l’Emprima Guerra mundiala tutgava la Grezia tar ils stadis neutrals. Suenter ch’ils Alliads han sfurzà retg Konstantin I d’abditgar, è la Grezia entrada en la guerra encunter las Pussanzas centralas, en spezial encunter la Bulgaria e l’Imperi osmanic. Suenter la guerra ha la Grezia empruvà – cun sustegn dals Alliads victorisants – da profitar territorialmain da la sconfitta da l’Imperi osmanic. La guerra tranter la Grezia e la Tirchia è dentant ida a fin il 1922 cun ina clera terrada da la Grezia. En il Contract da Losanna dal 1923 è vegnì concludì in barat da la populaziun. Tut ils Grecs che vivevan en Tirchia (cun excepziun dad Istanbul e d’intginas inslas) èn vegnids sfurzads d’emigrar (radund 1,5 milliuns persunas). Da l’autra vart han radund 0,5 milliuns muslims tircs da tut las parts dal pajais (cun excepziun da la Trachia) stuì bandunar la Grezia. La quota da fugitivs en Grezia muntava da quel temp a radund 25 %; en spezial la populaziun d’Athen è s’augmentada fermamain.
Durant la Segunda Guerra mundiala ha la Grezia sut il dictatur general Metaxas refusà in ultimatum da capitulaziun talian. Il di da quest ‹na›, ils 28 d’october 1940, vegn celebrà oz – sper ils 25 da mars (entschatta da la Revoluziun greca il 1821) – sco di da festa naziunala. Sinaquai ha l’Italia attatgà la Grezia cun in surpli da schuldads, ma ha stuì suttacumber a las truppas grecas e sa retrair fin lunsch davos ils cunfins albanais. Pir l’intervenziun da la Germania l’avrigl e matg 1941 nà da la Jugoslavia e Bulgaria è vegnida da rumper la resistenza greca.
L’Italia, la Germania e la Bulgaria han sinaquai erigì in reschim d’occupaziun ordvart sever. Da tut ils pajais occupads aveva la Grezia da pajar ils pli auts custs d’occupaziun. La mancanza da vivonda ha manà ad ina fomina ed in augment da la mortalitad d’uffants pitschens da sur 80 %. Er encunter il moviment da partisans èn las pussanzas d’occupaziun intervegnidas repetidamain a moda crudaivla. En tut han radund 70 000 enfin 80 000 persunas pers la vita en la guerra da partisans u en rom da mesiras da vendetga commessas tras truppas tudestgas, talianas e bulgaras.
Suenterguerra: guerra civila ed integraziun en il vest
modifitgarLa Segunda Guerra mundiala è ida a finir en Grezia en ina guerra civila. En vastas parts dal pajais è sa furmà nà da la dretga (e tolerà dals republicans) in terrur encunter ils communists. Ils partisans communists avevan purtà il pli grond burdi en la resistenza encunter ils occupants ed èn uss puspè stads necessitads d’ir en la gueriglia. Sustegnids vegnivan els en emprima lingia da la Jugoslavia, per part er da l’Albania. Il cuntramoviment roialistic giudeva il sustegn da la Gronda Britannia e dals Stadis Unids. En il decurs da la guerra civila – ch’è vegnida manada da vart da la regenza cun gronda rigurusadad, er envers la populaziun civila – èn las furmaziuns communistas vegnidas stgatschadas enavos vers il nordvest dal pajais. La fin dal sustegn da vart da la Jugoslavia ha lura definitivamain fatg fin a lur pussanza militara. Il sustegn manglus da vart dals stadis realsocialistics è d’attribuir ad ina cunvegna davart las sferas d’interess sin il Balcan fatga l’october 1944 tranter Stalin e Churchill. Tenor quella muntava la relaziun d’influenza per la Grezia a «90 % vest e 10 % ost». Da vart dals communists grecs è quest cumpromiss politic vegnì resentì sco «tradiment sovietic».
En il senn d’in anticommunissem rigurus èn blers dretgs dals burgais e libertads stads restrenschids enfin ils onns 1960. Gia il 1952 era la Grezia s’associada a la NATO ed aveva uschia sigillà si’appartegnientscha strategica al vest. Cun agid dal Plan da Marshall e grazia a las entradas creschentas dal turissem è l’economia dal pajais sa restabilida en ils onns 1950/60.
Il 1955 han gì lieu en Tirchia pogroms ch’eran drizzads en emprima lingia encunter la minoritad greca ad Istanbul, Izmir ed Ankara. Sinaquai èn radund 100 000 Grecs emigrads en Grezia ed en auters pajais. Entant che la minoritad dals Grecs ortodox ad Istanbul dumbrava il 1945 radund 125 000 persunas, è quest dumber sa diminuì drasticamain en consequenza dals eveniments dal 1955. Il 1999 vivevan be pli 2500 Grecs en l’entira Tirchia.
Ils 21 d’avrigl 1967 ha ina gruppa d’uffiziers da la dretga extrema sut Georgios Papadopoulos fatg in culp dal stadi (l’uschenumnà putsch dals colonels). Ils putschists han vulì prevegnir a la victoria electorala da la partida socialistica Eniea Dimokratiki Aristera ed han endrizzà ina dictatura militara. Suenter arrestaziuns en massa èn commembers da l’opposiziun sanestra vegnids empraschunads, torturads ed assassinads; auters – sco per exempel il cumponist Mikis Theodorakis – èn vegnids sfurzads da sa render en l’exil. Ils 17 da november 1973 ha la junta abattì cun agid da chars armads la revolta da students ad Athen. Quest proceder ordvart brutal ha discredità il reschim tant a l’intern sco a l’exteriur. Silsuenter ha la junta fatg naufragi cun la tentativa da vulair unir il pajais cun la Republica Cipra. Suenter che truppas tircas èn arrivadas sin l’insla, è la dictatura militara en Grezia dada ensemen definitivamain. Il 1974 è il pajais returnà sut Konstantin Karamanlis a la democrazia. En ina votaziun è il pievel sa decidì cleramain per la furma dal stadi republicana ed encunter ina reintroducziun da la monarchia.
La Grezia dapi l’adesiun a la Cuminanza europeica d’economia
modifitgar
Gia dapi il 1961 ha existì in contract d’associaziun cun la Cuminanza europeica d’economia (CEE, l’organisaziun antecessura da l’Uniun europeica dad oz). Pervia da la dictatura militara han las tractativas per l’adesiun dentant pir cumenzà il 1976. Il 1981 è la Grezia daventada il 10avel commember da la CEE. Dapi lura profitescha il pajais d’agid economic e d’infrastructura; da l’autra vart ha la Grezia stuì abolir las duanas d’import che protegivan ils producents indigens visavi la concurrenza da l’exteriur.
Suenter la fin da la Guerra fraida ha en spezial il declin da la Jugoslavia gì consequenzas per la Grezia. Enfin lura furmava la via da transit tras il Balcan (l’uschenumnada ‹Autoput›) la colliaziun principala tranter la Grezia ed ils alliads da l’Europa dal Vest. Per quest motiv è la Grezia s’opponida – senza success – ad ina renconuschientscha prematura da l’independenza da las novas republicas. Sper effects economics temevan ins er il privel da conflicts politics ed etnics ch’avessan pudì avair influenza sin la Grezia.
En il medem connex stat il conflict pervia dal num da l’anteriura republica parziala da la Jugoslavia Macedonia. Quest num aveva la Jugoslavia attribuì a la regiun l’onn 1945; l’independenza sco agen stadi sut il medem num ha la Grezia dentant resentì sco provocaziun. Or da la perspectiva da la Grezia pudess quest num svegliar pretensiuns territorialas envers la provinza greca da medem num. Il 2019 ha la dumonda pudì vegnir schliada en quel senn ch’il stadi vischin da la Grezia ha midà ses num en Macedonia dal Nord.
Ils svilups actuals en Grezia stattan sut l’ensaina da la crisa da finanzas e da debits dal stadi. Quella è vegnida enconuschenta en la publicitad il 2010 ed ha necessità il stadi da dumandar l’Uniun europeica sustegn finanzial per evitar il bancrut statal. Questa situaziun politicamain ed economicamain ordvart difficila ha chaschunà tumults a l’intern ed engrevgià la relaziun dal stadi tar l’Uniun europeica.
Politica
modifitgarInstanzas politicas
modifitgarLa constituziun actuala da la Grezia è entrada en vigur il 1975 ed è vegnida revedida cumplettamain il 1986 ed il 2001. Tenor quella è il president il schef dal stadi e furma ensemen cun la regenza l’executiva. Cumbain ch’il president dal stadi ha plitost ina funcziun represchentativa, giauda el in grond sustegn en la populaziun. Quel è anc creschì en la crisa da finanzas actuala.
Il parlament grec sa cumpona d’ina chombra cun 300 represchentants e vegn elegì mintga quatter onns. 288 mandats vegnan elegids en 56 circuls electorals, 12 mandats sur glistas da partida naziunalas. In’atgnadad dal sistem electoral da la Grezia furma il proporz rinforzà: la partida cun la pli gronda cumpart da vuschs obtegna automaticamain 50 mandats supplementars en il parlament. Il parlament è l’organ legislativ; ultra da quai posseda el il dretg da proclamar in votum da disfidanza envers la regenza u singuls commembers da quella.
La regenza da la Grezia sa numna Cussegl dals ministers e consista dal primminister e dals singuls ministers. La lavur dal Cussegl dals ministers fundescha sin il princip da collegialitad. Malgrà quai ha la revisiun da la Constituziun schlargià il 1986 marcantamain las cumpetenzas dal primminister, uschia che la funcziun executiva giascha oz cleramain tar il schef da la regenza.
Sutdivisiun territoriala
modifitgarLa lescha da Kallikratis dal 2010 ha decentralisà ils servetschs publics e simplifitgà la structura statala. Dapi lura furman 13 regiuns il nivel administrativ regiunal. Quellas han remplazzà las 54 prefecturas d’antruras ed èn vegnidas munidas cun cumpetenzas ch’eran pli baud situadas tar il stadi central. Mintga regiun ha in agen parlament e vegn manada d’in president regiunal.
Las regiuns èn sutdivididas en singulas vischnancas che furman il nivel administrativ communal. Il dumber da las vischnancas da bunamain 6000 è vegnì reducì successivamain sin 1033 (il 1997) e sin 325 (situaziun dal 2013). In cas spezial entaifer l’administraziun statala da la Grezia furma la republica monastica Athos situada sin la mes’insla Chalkidiki. Quella vegn administrada autonomamain e na fa er betg part dal territori fiscal da l’Uniun europeica.
Cultura
modifitgarLingua
modifitgarLa lingua greca ha in agen alfabet, il qual ha servì sco exempel per l’alfabet latin e l’alfabet cirillic. Il grec modern furma oz la lingua derasada en Grezia; il grec vegl vegn per part anc instruì en scola e duvrà da la baselgia ortodoxa en il servetsch divin (en ina furma pli nova, la coinea).
Litteratura
modifitgar
Las emprimas perditgas da la litteratura greca – e da la litteratura europeica insumma – furman ils dus epos da Homer (enturn 850 a.C.): l’Illias e l’Odissea. Medemamain a questa fasa arcaica appartegnan Hesiod, emprima lirica ed ils filosofs da la natira.
La perioda classica da l’antica greca è lura colliada cun ils dramas dad Aischylos, Sophokles ed Euripides e cun la cumedia d’Aristophanes. Tar la classica greca tutgan er ils istoriografs Herodot, Thukydides e Xenophon ed ils filosofs Socrates, Xenophon, Platon ed Aristoteles.
Alura suondan las epocas dal hellenissem, la litteratura bizantina e la litteratura neogreca, pia scritta en grec modern. Dus auturs grecs èn enfin uss vegnids onurads cun il Premi Nobel da litteratura: Giorgos Seferis il 1963 ed Odysseus Elytis il 1979. Menziun speziala merita er Nikos Kazantzakis (1883-1957) ch’ha scrit cun ‹Alexis Sorbas› (1946) in roman da renum mundial. Il film ‹Zorba the Greek› cun Anthony Quinn che sa basa sin quest roman è vegnì premià il 1964 cun trais Oscars.
Musica
modifitgarLa musica greca enconuscha ina gronda varietad regiunala. La musica populara ha pudì mantegnair enfin oz sia preschientscha, ed er la musica moderna è savens influenzada da la folclora. Tras fugitivs ed immigrants èn creschidas en il decurs dal 20avel tschientaner las influenzas orientalas en la musica greca. In enconuschent cumponist, scriptur e politicher furma Mikis Theodorakis (* 1925). El è vegnì enconuschent sur ils cunfins dal pajais ora cun numerusas chanzuns, sinfonias e musica da film.
Art figurativ
modifitgarL’art figurativ grec vegn per regla collià cun la sculptura da l’antica, per part er cun la pictura da vasas. En spezial las plasticas hellenisticas sco la Venus da Milo, la gruppa da Laocoon e las figuras d’Afrodite, Pan ed Eros han survegnì in caracter quasi archetipic.
Suenter l’art antic è suandada l’epoca bizantinica. Il pictur El Greco (1541–1614) è d’attribuir a l’art sacral da la Scola da Creta. A partir dal 19avel tschientaner è sa sviluppà in art academic che stat en stretga colliaziun cun las tendenzas internaziunalas, per exempel cun la Scola da Minca.
Architectura
modifitgar
En l’entir pajais èn da chattar numerusas perditgas architectonicas da l’antica. Edifizis sco il Parthenon ad Athen u il teater dad Epidauros dattan in’impressiun da la qualitad dal construir en l’epoca classica.
Quasi in’ensaina da la Grezia èn daventadas las chasas e baselgias da las Cicladas cun lur furmas cubicas e lur colurs caracteristicas alv e blau.
Cuschina greca
modifitgarLa cuschina greca fa part da la cuschina mediterrana. Pervia da las bleras inslas e costas giogan peschs e fritgs da la mar ina rolla centrala; da l’autra vart è la cuschina greca er influenzada da la topografia ordvart muntagnarda dal pajais. Tras quai datti plitost pauc allevament da muvel grond en Grezia, uschia che la charn-nursa e la charn-chaura giogan tradiziunalmain ina rolla fitg impurtanta en cuschina.
Sport
modifitgarEn il context dals gieus olimpics da l’antica ha il nov moviment olimpic chattà en Grezia da l’entschatta ennà blers aderents e promoturs. Il 1896 han lura er gì lieu ad Athen ils emprims gieus olimpics dal temp modern, suandads 10 onns pli tard da gieus commemorativs. Dapi il 1936 vegn la flomma olimpica mintgamai envidada ad Olimpia e manada al lieu d’occurrenza en furma d’ina cursa da faclas. Il 2004 han ils gieus olimpics da stad medemamain gì lieu ad Athen.
Er las cursas da maraton modernas datti dapi ils onns 1890. Tenor la legenda antica era il mess Pheidippides currì la distanza da radund 40 kilometers da Maraton ad Athen per annunziar la victoria encunter ils Persians. La distanza che vegn currida oz è exactamain 42,195 kilometers.
Annotaziuns
modifitgar- ↑ "United Nations world population prospects"(PDF) 2015 Revision
- ↑ Cifras tenor: Christoph Pan: Die Minderheitenrechte in Griechenland, en: Christoph Pan e Beate Sibylle Pfeil: Minderheitenrechte in Europa, Segunda ediziun surlavurada (Handbuch der europäischen Volksgruppen, tom 2), Vienna 2006, ISBN 978-3-211-35307-3.
- ↑ Cifras tenor: World Christian Encyclopedia, 2001, Oxford University Press, vol. 1, p. 314.
Litteratura
modifitgar- Klaus Bötig: Griechenland: Festland und Peloponnes. DuMont, Köln 1996, ISBN 3-7701-3456-7.
- Wolfgang Josing: Griechenland Middlesex: Festland. Nelles Verlag, München 2004/2005, ISBN 3-88618-342-4.
- Cay Lienau: Griechenland: Geographie eines Staates der europäischen Südperipherie. Wissenschaftliche Länderkunden, Darmstadt 1989.
- Heinz A. Richter: Griechenland im Zweiten Weltkrieg 1939–1941. segunda ediziun augmentada, Franz Philipp Rutzen, Ruhpolding 2010, 530 p., ISBN 978-3-447-06410-1
- Eberhard Rondholz: Griechenland: Ein Länderporträt Links Verlag, Berlin 2011, ISBN 978-3-86153-630-7
- Steven W. Sowards: Moderne Geschichte des Balkans. Der Balkan im Zeitalter des Nationalismus. BoD 2004, ISBN 3-8334-0977-0.
- Pavlos Tzermias: Neugriechische Geschichte: eine Einführung. Francke, Basel 1999.
Colliaziuns
modifitgar
Commons: Grezia – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio