Guglielm Gadola (* 6 da november 1902 a Mustér; † 12 da fanadur 1961 a Cuira) è stà in scriptur e perscrutader rumantsch da la Surselva.

Vita modifitgar

Guglielm Gadola è naschì ils 6 da november 1902 a Mustér. El ha frequentà la scola primara dal vitg ed il gimnasi da la claustra. In da ses scolosts là è stà pader Baseli Berther, rimnader da litteratura rumantscha ed expert d'istorgia locala, ha gì grond'influenza sin il giuven student. Suenter la scolas ha Gadola studegià istorgia, litteratura e filologia, l'emprima a Friburg e lura a Turitg. Là ha el promovì il 1930 cun la tesa Historia della litteratura sursilvana della reforma e cunterreforma.

Anc il medem onn è el vegnì clomà a la scola chantunala sco professer per istorgia e franzos. Questa plazza ha el occupà fin sia mort il 1961.

Ovra modifitgar

Guglielm Gadola ha scrit 40–50 texts litterars, surtut raquints e novellas. Da sias perscrutaziuns davart l'istorgia, la cultura e la folclora rumantscha èn sortì passa 70 tractats.

Durant 25 onns ha Gadola redigì l'annuari-chalender Il Glogn e durant ulteriurs 15 onns è el stà redactur da l'Ischi.

1. Novellas, novellettas, raquintaziuns

  • La davosa catscha, novelletta, Il Pelegrin, 1923
  • La guardia della Piora, Glogn I, 1927
  • In contract de maridaglia avon 100 onns, skizza, Glogn II, 1928
  • Regurdientschas, Glogn II, 1928
  • Ils ménders de Runcaniglia, Glogn III, 1929
  • Protecziun, novelletta imitada, Glogn IV, 1930
  • Ina fiera de Ligiaun, Glogn IV, 1930
  • " Mumma, eis ti lu era veglia sco la tatta?" novelletta, Glogn V, 1931
  • Las tschuttas ded aur, historietta imitada, Glogn V, 1931
  • In stroli de maseinas, skizza humoristica, Glogn V, 1931
  • Il perschunier franzos a Faltscharidas, Glogn VI, 1932
  • Tiara moribunda, novelletta, Glogn VIII, 1934
  • Il taur dil Toni Tin, novelletta humoristica, Glogn VIII, 1934
  • Il cularin de Nossadunna della Glisch, novella, Glogn IX, 1935
  • Tener ord igl ogn, historietta, Glogn IX, 1935
  • Sur Tin Maculin de Runcalin, novelletta, Glogn XI, 1937
  • La sort de Gion Gelli Casaulta, novella historica, Glogn XII, 1938
  • Quel de negin, novella, Glogn XIII, 1939
  • La miur ch'era ida ad alp, novella, Glogn XIV, 1940
  • Brulf, novella, Glogn XVI, 1942
  • El ei vegnius mistral, historietta, Glogn XVIII, 1944
  • Il tscheiver de Medel, skizza poetica, Glogn XIX, 1945
  • Toni Stin, novella, Glogn XIX, 1945
  • Enzacontas historiettas ord la Foppa, Glogn XX, 1946
  • Tina, schar encrescher? Purtass neu! OSG, 1947
  • Spel dutg de schuar, novella, Glogn XXII, 1948
  • Igl onn dils Franzos, novella historica, Glogn XXIII, 1949
  • La dunnschala de Chischlatsch ed il barunet de Muntatsch, novella, Glogn XXIV,1950
  • Oz partan ei si Prada Petschna, novella, Glogn XXV, 1951
  • In vitalezi cun in vezi, novelletta humoristica, Glogn XXV, 1951
  • Nos augs, raquintaziun, Glogn XXVI, 1952
  • Nies bab, raquintaziun, Glogn XXVI, 1952
  • L'onda Slonda, raquintaziun, Glogn XXVI, 1952
  • Quella che veva maridau in moribund, Glogn XXVI, 1952
  • Mia scolasta e mes scolasts, skizza, Glogn XXVII, 1953
  • Nus essan nuota fumitgasas, novella, Ischi XLI, 1955
  • Aua de Surpalix, novelletta, Ischi XLI, 1955
  • In batten de camifo, novelletta humoristica, Ischi XLII, 1956
  • Paul Luziet e sias marletgas, Nies Tschespet 35, 1956

2. Biografias

  • Sur Giusep Maria Camenisch 1792* 1847, Glogn V, 1931
  • La veta da P. Placi a Spescha, Glogn VII, 1933
  • Papa Pius X, Sursum Corda III, 1936
  • Sur Gion Martin Durgiai 1811*1869, Gogn XIII, 1939
  • Placi Antoni Bisquolm, in scolast de tschels onns, Glogn XIII, 1939
  • Pader Baseli Berther 1858* 1931, Nies Tschespet 23, 1943
  • Sur Gualino, caplon de Curaglia, Glogn XVIII, 1944
  • Dr. Gion Barclamiu Arpagaus de Cumbel 1810* 1882, Glogn XXI, 1947
  • Landrechter Gion Theodor de Castelberg 1748* 1818, Ischi XXIX, 1953
  • Dus renomai descendents d'emigrai de Ladir (Calivers), Ischi XLI, 1955

Litteratura modifitgar

  • Felici Maissen: Prof. dr. Guglielm Gadola. En: Annalas da la Societad Retorumantscha. nr. 75 (1962)

Colliaziuns modifitgar