Kahlil Gibran (* ils 6 da schaner 1883 a Bsharri, Imperi osmanic, oz Libanon; † ils 10 d’avrigl 1931 a New York City) è stà in pictur, filosof e scriptur libanais-american. El è enconuschent surtut pervi da si’ovra ‹The Prophet›, cumparida l’emprim il 1923 en ils Stadis Unids. Quella è daventada dapi lura in dals cudeschs vendids il pli bler en tut il mund ed è vegnida translatada en dapli che 100 linguas (cf. er la versiun rumantscha d’intginas da sias ovras).

L’autur enturn il 1930

Vita modifitgar

Kahlil Gibran[1] è naschì en las muntognas libanaisas en ina famiglia maronita, pia cristiana. Sia mamma Kamileh Gibran era la figlia dal sacerdot Istiphan Rahmeh. L’onn 1895 è el emigrà cun sia mamma, sias soras e ses mez frar a Boston en ils Stadis Unids. La scripziun Kahlil (enstagl da Khalil) ch’è oz usitada, va enavos sin l’anglisaziun da ses num dal temp ch’el ha frequentà la scola a Boston. Da quel temp ha in magister remartgà las abilitads creativas da Gibran e preschentà quel al fotograf e publicist F. Holland Day, dal qual el è daventà il protegì.

 
Purtret da Kahlil Gibran en la vegliadetgna da ca. 15 onns (fotografia da F. Holland Day)

Il 1897 ha sia famiglia tramess enavos Gibran en il Libanon per studegiar al Collège de la Sagesse a Beirut. Là è el s’occupà da studis d’art, franzos, arab e litteratura araba. L’onn 1899 è el l’emprim sa rendì a Paris. Ma il 1902 è morta sia sora giuvna Sultanah (* 1887) ed el è returnà a Boston. L’onn 1903 duevan er murir là da la tuberculosa sia mamma e ses mez frar Brutus (* 1877). Apparentamain è el silsuenter stà dependent in temp da las entradas da sia sora pli veglia che lavurava en ina cusunzaria.

L’onn 1904 ha Gibran gì emprims success sco artist; il medem onn è cumparida si’emprim’ovra litterara (en lingua araba). A partir dal 1908 – cun agid finanzial d’ina nova benefactura, Mary Haskell – ha el studegià a Paris art e litteratura europeica. Là è el vegnì en contact cun pensaders politics sirians che s’engaschavan a favur da la rebelliun cunter l’Imperi osmanic. Intginas scrittiras da Gibran, che devan vusch a las medemas ideas sco er a l’anticlericalissem, duevan la finala vegnir scumandadas da las autoritads osmanicas.

Il 1912 è el ì a star a New York. Il roman curt ‹Alas ruttas› che porta tratgs autobiografics e che tracta in’istorgia d’amur disfortunada tranter in giuven e si’adurada, la quala viva en ina lètg sventiraivla, è cumparì il medem onn. La gronda part da sias ovras temprivas aveva Gibran scrit per arab. L’onn 1918 è alura cumparì ‹The Madman› (‹Il nar›), l’emprim cudesch scrit en lingua englaisa. Er en las ovras che duevan suandar sa serva Gibran uss oravant tut da l’englais.

Parallelamain a si’activitad sco scriptur ha el cuntinuà a sa deditgar a l’art visual. Sias ovras èn vegnidas mussadas en la Montross Gallery il 1914 ed en las gallarias da M. Knoedler & Co. il 1917.

‹The Prophet›, cumparì il 1923, vala sco capodovra da Gibran. Sco bleras autras da sias scrittiras, è er quella vegnida illustrada dad el sez.

Kahlil Gibran è mort ils 10 d’avrigl 1931 a New York da cancer dal gnirom en la vegliadetgna da 48 onns ed è vegnì sepulì en ses lieu da naschientscha en il Libanon. Dal temp da sia mort aveva el gia cuntanschì renum sco autur e ‹The Prophet› era gia vegnì translatà en tudestg e franzos.

Ovra e pensar modifitgar

 
Ediziun originala da ‹The Prophet› (1923)

Ils motivs centrals da ses texts e da ses pensar filosofic èn tematicas sco vita e mort, amur, religiun, giustia, scienza, ventira, libra voluntad, spiert ed olma. Savens vegn tematisada la dumonda, tge che saja l’essenzial en la vita da l’uman. En ses aforissems spirituals e sabientschas da la vita lavura Gibran cun maletgs poetics da gronda forza che s’impriman en la memoria dals lecturs.

Tant l’ovra litterara sco er artistica da Gibran èn evidentamain segnadas fermamain d’in simbolissem ch’emprova d’auzar ils cuntegns sur il mintgadi e da dar a quels ina valur atemporala. Gist pervi da quai è er gia vegnì constatà ch’el luentia diversas influenzas e culturas ad ina ierta culturala drizzada als pievels da tut las naziuns. Ina parallela evidenta datti en quest reguard tar ‹Il Pitschen Prinzi› (1943) da l’autur franzos Antoine de Saint-Exupéry (1900–1944) ch’è medemamain vegnì caracterisà sco universal e che vegn legì en tut las parts dal mund. La frasa-clav dal ‹Pitschen Prinzi› («Ins vesa bain mo cun il cor. L'essenzial è invisibel per ils egls.»), para schizunt d’esser inspirada directamain da Gibran che scriva: «Noss egls vesan be la tschajera, davos la quala sa zuppa l’essenzial che nus duessan atgnamain pertschaiver; e nossas ureglias audan be in ramurar che surtuna tut quai che nus duessan atgnamain chapir cun noss cor.» (‹Terra ed olma›, 1923).

L’ovra da Gibran vegn considerada sco colliaziun da las direcziuns filosoficas dal Proxim Orient, p.ex. dal sufissem, e da l’Occident, influenzadas dal cristianissem. In’impurtanta funtauna d’inspiraziun ha furmà per el la Bibla, sajan quai las parablas en il Nov Testament u er las scrittiras profeticas en il Vegl Testament. Er ‹The Prophet›, cumbain che Gibran enconuscheva l’ovra da Nietzsche e ch’i sa laschassan allegar parallelas (almain formalas) tar ‹Also sprach Zarathustra›, stat plitost en la tradiziun da Jesus sco che Gibran al vuleva avair chapì.

 
Impressiun da l’ovra artistica da Kahlil Gibran

In’ulteriura influenza che gida a chapir e situar l’ovra da Gibran è quella da l’Englais William Blake (1757–1827). Per quel aveva Gibran in’admiraziun tut speziala, al numnond «l’uman dieu» e caracterisond sia visiun poetica ed artistica sco «divina». Blake era – e qua datti tuttavia parallelas tar Gibran – savens vegnì malchapì da ses temp da vita sco visiunari cun in maletg dal mund mistic che resultia plitost da sentimentalitad e d’irritaziun spiertala. Pir vers la fin da sia vita, cur ch’il concept da l’artist sco forza profetica e manader spiritual era en il fratemp daventà pli impurtant, ha Blake chattà dapli renconuschientscha. E l’originalitad da Blake per propi e si’egliada profetica per ils privels e svilups problematicas da la moderna han ins schizunt pir scuvert en il 20avel tschientaner.

Tuttina sco la popularitad da Blake è er quella da Gibran creschida fitg ferm durant la cuntracultura dals onns 1960 ed il moviment da new age. A l’ovra da Gibran sa refereschan per exempel – per sa restrenscher ad intgins impurtants represchentants da la musica da rock e pop – Elvis Presley, Johnny Cash, The Beatles (en la chanzun ‹Julia› sin il ‹White Album› dal 1968), e David Bowie (‹The Width of a Circle› sin l’album ‹The Man Who Sold the World› dal 1970). A Kahlil Gibran èn deditgads diversas plazzas, monuments ed instituts da furmaziun en il Libanon (Beirut, Museum da Gibran a Bsharri) ed en ils Stadis Unids (Boston, New York, Washington).

Annotaziuns modifitgar

  1. Las infurmaziuns davart la vita ed ovra da Kahlil Gibran cuntegnidas en quest artitgel derivan – ultra da l’artitgel correspundent en la Vichipedia tudestga – surtut dal vast artitgel davart Kahlil Gibran en la Vichipedia englaisa. Per ulteriuras indicaziuns p.pl. consultar l’artitgel respectiv sut: Kahlil Gibran.

Litteratura modifitgar

  • Hassan, Waïl S (2011). The Gibran Phenomenon. En: Immigrant NarrativesOrientalism and Cultural Translation in Arab American and Arab British Literature, Oxford University Press, p. 59–77.
  • Najjar, Alexandre (2008). Kahlil Gibran: author of the Prophet. Translatà dad Azkoul, Rae. Londra, San Francisco: Saqi, ISBN 9780863566684.
  • Oweis, Fayeq (2008). Gibran Khalil (Kahlil) Gibran (1883–1931), Poet, Philosopher, and Painter. En: Encyclopedia of Arab American artists, Westport, CT, US: Greenwood Press. p. 134–137, ISBN 9780313070310.
  • El-Hage, George Nicolas (2002). William Blake & Kahlil Gibran: poets of prophetic vision. Louaize, Lebanon: NDU Press, ISBN 9789953418407.
  • Naimy, Mikhail (1985a). Kahlil Gibran: a biography. New York: Philosophical Library, ISBN 9780802224859.
  • Hawi, Khalil S. (1982). Kahlil Gibran: his Background, Character, and Works. Third World Centre for Research and Publishing, ISBN 978-0-86199-011-5.
  • Ghougassian, Joseph (1973). Kahlil Gibran: Wings of Thought; the people's philosopher. New York: Philosophical Library, ISBN 9780802221155.

Colliaziuns modifitgar

  Commons: Kahlil Gibran – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio