Islam en Svizra

L’islam è la segund gronda religiun en Svizra. Radund 310 000 muslimas e muslims vivan qua. La plipart dad els è immigrada da l’Ex–Jugoslavia e da la Tirchia durant la segunda mesadad dal 20avel tschientaner.

Istorgia

Temp medieval

Moschea da mamut a Turitg

L’istorgia da l’islam en Svizra cumenza en il 10avel tschientaner Da quel temp èn muslims (Sarazens) penetrads en ina part da la Burgogna respectivamain da la Svizra d’ozendi. Igl eran quai Arabs ch’eran vegnids stgatschads da la regiun Fraxinetum (Provence) en la Frantscha dal Sid han cuntanschì l’onn 939 la citad da Genevra. Durant ils proxims onns han els sblundregià e devastà il chantun Vallais sco er parts dal chantun Grischun e da la Svizra Orientala. Suenter la battaglia dad Orbe han ils Arabs dominà enturn il 960 grondas parts da la Svizra dal Sid e dal Vest inclus il Pass dal Grond Son Bernard. Plinavant è il pievel arab avanzà en il nordost da la Svizra fin a Son Gagl e – presumadamain – en il sidost fin a Puntraschigna (1237: de ponte Sarraceno). En il chantun Vallais datti restanzas (istoricamain contestadas) d’ina populaziun temporara araba.

20avel tschientaner

Gia l’onn 1935 ha gì lieu en Svizra in congress da muslims europeans ch’era vegnì intimà d’Egipzians. Il 1946 èn lura missiunars dal moviment refurmistic d’Ahmadiyya vegnids en Svizra ed ha construì il 1963 l’emprima moschea, numnadamain la Moschea da mamut a Turitg. L’onn 1978 è vegnida construida la Moschee Petit–Saconnex a Genevra.

L’onn 1945 èn ils emprims Tircs da la Germania vegnids en Svizra per frequentar qua lur studis universitars. Quai è per part succedì cun sustegn finanzial dal stadi tirc. Tranter questas persunas sa chattava era il minister da pli tard Tahsin Önalp ch’ha studegià a la Scola politecnica federala a Turitg. La plipart da quests students è puspè turnà enavos en Tirchia suenter ils studis.

Da l’entschatta dals onns 1960 enfin la mesadad dals onns 1970 èn lavurers esters tircs ed in pau pli tard lur famiglias immigrads en Svizra. A medem temp èn era lavurers esters da las parts islamicas da la Jugoslavia vegnids en Svizra. Durant la Guerra da la Bosnia e la Guerra dal Cosovo èn bleras persunas fugidas en Svizra tar lur parents. Perquai è l’islam en Svizra tudestga plitost d’influenza bosniaca–cosovara e tirca, entant ch’ils Arabs domineschan en Svizra romanda. Surprendent è che la gronda part da la populaziun muslima na viva betg en las metropolas (cun excepziun da Basilea), mabain en citadinas industrialas e vitgs da la Svizra da lingua tudestga. Ils pli paucs muslims datti en Svizra taliana.

Cuntraversa davart la construcziun da minarets

In placat cunter l’erecziun da minarets giascha per terra

Dapi l’onn 2006 datti en Svizra discussiuns animadas davart la construcziun da moscheas u l’amplificaziun da moscheas existentas cun minarets. L’onn 2007 ha in comité enturn la Partida populara svizra (PPS) lantschà in’iniziativa naziunala cunter la construcziun da novs minarets. Ils 29 da november 2009 ha il pievel acceptà quest’iniziativa cun gronda maioritad. Be ils chantuns al vest da la Svizra e la citad da Basilea han refusà il scumond. La campagna da placats contestada e la decisiun dal pievel a disfavur dals conburgais muslims han manà lunsch enturn a discussiuns cuntraversas davart la libertad da religiun.

Organisaziuns islamicas en Svizra

Pervia da lur provegnientscha e cultura multifara datti grondas differenzas tranter ils muslims. Perquai existan bleras differentas societads e gruppas che n’han betg grond contact ina cun l’autra. Quellas s’entaupan savens en uscheditgas moscheas da la curt, en moscheas inuffizialas.

L’onn 1989 è vegnida fundada la Societad d’organisaziuns islamicas da la Svizra. Il 1994 è sa furmà independentamain da quella l’Organisaziun da muslims e muslimas da la Svizra. Plinavant sa chatta a Turitg – en la pli gronda vischnanca islamica da la Svizra – l’Associaziun tetgala da las plaivs muslimas a Turitg.

Litteratura

• Muslime in der Schweiz, en: Tangram Nr. 7, 1999, PDF-Version
• Philipp Dreyer: Allahs Kinder sprechen Schweizerdeutsch, chasa editura Orell-Füssli, Turitg 2001, ISBN 3-280-02674-1
• Islam in Basel-Stadt und Basel-Land, prepublicaziun dal project «Führer durch das religiöse Basel», edì da Christoph Peter Baumann, Basilea 1999, ISBN 978-3-906981-08-6

Colliaziuns

• islam.ch, infurmaziuns davart l’islam ed ils muslims en Svizra
• Liga der Muslime der Schweiz (franzos)
• Islam sin la pagina da Inforel, infurmaziun religiun
• Islamische Vielfalt – das Erscheinungsbild des Islam in der Schweiz, referat sin ina pagina d’internet catolica