Cuira

Vischnanca politica
Cuira

Cuira, vist dal Fürhörnli
Vopna
Administraziun
Stadi	Svizra
Chantun	Grischun
Regiun	Plessur
Territori


Autezza	593 m s.m.
Surfatscha	28,09 km²
Populaziun	37'875 abitants (31 da december 2021)
Spessezza	1223 ab./km²
Autras infurmaziuns
Numer postal	7000–7007
Preselecziun	081
Numer UST	3901
Internet
Pagina-web uffiziala
Lexicon istoric retic

Cuira (sursilvan: Cuera^?/i; vallader: Cuoira^?/i; surmiran: Coira; sutsilvan: Cuera, Cuira; tudestg: Chur; talian: Coira; franzos: Coire), la chapitala dal chantun Grischun, citad da suprastanza dal district Plessur. Cuira sa chatta al cunfin dal Rein, tranter 550 e 1888 meters sur il nivel da la mar.

Geografia

Cultura

Vischnancas cunfinantas: Churwalden, Domat, Favugn, Haldenstein, Maladers, Malix, Trimmis.

Cuera ei enconuschent en l'entira Svizra per las numerusas ustrias e bars, che sesanflan fetg spess ina sper l'autra. Il marcau ei posiziunaus fetg central, entras tgei ch' el porscha fetg bia als visitaders. Cuera porscha als habitonts bia differentas pusseivladads da passentar il temps liber.

Quartiers da Citad

Quartier	Nr.	Nr.-BFS	NPA
Altstadt	1	3901001	7000
Sand	2	3901002	7001
Kasernenquartier	3	3901003	7002
Industriegebiet	4	3901004	7003
Loestrasse-Lürlibad	5	3901005	7004
Masans	6	3901006	7005
Rheinquartier I	7	3901007	7006
Rheinquartier II	8	3901008	7007
Araschgen	9	3901009	7005
Lürlibad/Bogn Lurli	10	3901010	7005
Fürstenwald	11	3901011	7006
Spitäler	12	3901012	7004
Lachen	13	3901013	7003
Lacuna	14	3901014	7004
Bahnhof/Staziun	15	39010015	7003
Mittenberg	16	3901016	7008
Brambrüesch	17	3901017	7006
Kornquader	18	3901018	7007
Sur Au	19	3901019	7006
Rossboden	20	3901020	7008
Plankis	21	3901021	7006

Istorgia

Il num da questa cidad vegn dal latin curia, quai vegn d'in num celtic pli vegl, kora, koriace, che signifitga "trocca".

Insaquants stgavaments archeologs mussan che Cuira è vegnida fundada var 3000 avant Cristus, ed era medemamain la pli gronda aglumeraziun urbana da la Svizra dal quel temp. Ils Romans van a conquistar la citad in 15 avant Crist.

Cuira daventa la chapitala da la regiun Raetia prima, la part da sid da la nova provinza. Il 284 è Cuira creschìi al nivel da chapitala da provintga.

La citad e daventadea 450 lieu uvestgal. L'onn 1424 brischa la citad giu totalmain. Il avdants rumantsch bandunan la citad e tudestgs la eregian puspè si. Cuira è pia germanisada ed il rumantsch ha pers sia chapitala. L'onn 1524 ha la refurmaziun lieu lieu er qua, però l'uvestg è restà en la catolic. Damai che la Baseglia s'ha rutta davent dal stadi. L'uvestgiu fascheva gia en il 9avel tschentaner diever dal tudestg sco lingua da scrittira

En 1803 daventa la surfatscha dal chantun Grischun ina parta da la Svizra e Cuira daventa chapitala.

Linguas

Las linguas da Cuira èn il tudestg (81%), il Rumantsch (5.4%) ed il talian (5,1%).

Linguas a Cuira
Linguas	Dumbraziun da l'onn 1970		Dumbraziun da l'onn 1990		Dumbraziun da l'onn 2000
Linguas	Dumber	Part	Dumber	Part	Dumber	Part
Rumantsch	3'318	5,9 %	3'869	6,1 %	3'319	6.0%
Tudestg	23'585	79,41 %	25'719	80,00 %	26'715	81 %
Talian	3'033	4,9 %	2'040	5,0 %	1'692	5,1 %
Abitants	31'193	100 %	32'868	100 %	32'989	100 %

Attracziuns

Cuera ei cun 5000 onns historia d'urbanisaziun il pli vegl marcau dalla svizra. Aschia ei il marcau vegl ina dallas pli grondas attracziuns. A Cuera dat ei era da veser il museum retic, nua ch'ins survegn investa ella historia culturala e il museum d'art, nua ch'ei vegn presentau picturas e sculpturas d'artists grischuns. La Giger-Bar ch'ei basada sin motivs dil surrealist H.R Giger, che ei sez oriunds da Cuera, sesanfla ella via Comerciala. Per fans da baselgias ei da cussegliar ina viseta ella catedrala, ch'ei varga 800 onns veglia, ed ella Baselgia da sogn Martin.